Mae Aelod Seneddol Cymreig yn galw am newid i'r gyfraith er mwyn sicrhau bod hawliau dynol pobl sy'n byw gyda dementia yn cael eu parchu.  

Ar hyn o bryd mae mam Liz Saville-Roberts yn cael triniaeth yn yr ysbyty.  

Pe bai ei mam yn mynd i gartref gofal mae'r aelod dros Ddwyfor Meirionydd yn ofni na fydd hawl ganddi i ymweld â hi.

Fe gododd hi'r mater yn Nhŷ’r Cyffredin wythnos diwethaf.  

Y llynedd, fe gafodd y Dr Nancy Saville strôc, ac wedi sawl codwm diweddar, mae'n bosib y bydd hi nawr yn gorfod mynd i gartref gofal.  

Mae Dr Saville ar hyn o bryd mewn ysbyty a newydd gael diagnosis o dementia.

"Does gan rywun efo dementia ddim hawl dynol i weld eu teuluoedd", meddai Ms Saville-Roberts.

"Ma' 'na hawliau gan grwpiau eraill, ond dyma ni un o'r grwpiau sy' 'di dioddef mwya' yn ystod y cyfnod Covid.

"A dwi yn meddwl, gwirioneddol, bod amser i ni newid hynny".

Image

 'Anodd iawn'

Nid yw'r profiadau yma yn unigryw chwaith.

Mae teulu Elaine John o Frynaman yn dymuno ei chofio ym mlodau ei dyddiau, a hithau erbyn hyn â dementia.

Am gyfnod y llynedd, nid oedd ei brawd yn cael mynd i'w gweld.

Erbyn hyn, mae Brian Humphreys yn cael mynd i weld ei chwaer, ond mae'n rhaid trefnu dros y ffôn o flaen llaw, a dydy hynny ddim bob tro'n bosib.

"Fe gaeodd y cartref a o'n i ddim yn cael mynd lawr o gwbl", meddai.

"A mae hwnna'n anodd iawn chi 'mod".

Mae Cymdeithas Alzheimer's Cymru yn dweud fod gan deuluoedd yr hawl i ymweld â chartref gofal hyd yn oed os oes achosion o Covid-19 yno.

Yn ôl Llywodraeth Cymru mae’r canllawiau yn glir – y dylai pob cartref gofal geisio cefnogi ymweliadau dan do, gan reoli risg.

Maen nhw hefyd yn dweud eu bod yn ceisio datrys y broblem fod perchnogion cartrefi gofal yn methu cael yswiriant.