Mae ymchwiliad wedi darganfod bod system sydd yn helpu olwynion i allu aros ar y cledrau ddim wedi gweithio gydag un o'r trenau pan wnaeth dau drên daro ei gilydd ger Llanbrynmair.

Digwyddodd y gwrthdrawiad ar 21 Hydref.

Yn ôl Y Gangen Ymchwilio i Ddamweiniau Rheilffordd (RAIB) roedd y pibellau ar y trên sydd yn rhyddhau tywod ar y cledrau wedi blocio.

Roedd y trên yn teithio ar gyflymder o rhwng 15-24mya pan y gwnaeth wrthdaro gyda thrên Trafnidiaeth Cymru arall oedd yn teithio ar gyflymder o 6mya. 

Bu farw David Tudor Evans, 66, ac fe gafodd pedwar arall eu hanafu yn ddifrifol. 

Roedd y trên gyda'r system tywod a oedd wedi methu yn teithio i'r gorllewin i gyfeiriad Aberystwyth. 

Roedd y trên i fod stopio oddi mewn i lŵp er mwyn galluogi trên oedd yn teithio i'r dwyrain i basio ar y trac sengl. 

Mae dadansoddiad cychwynnol o'r cofnodwr data ar y trên yn dangos fod y gyrrwr wedi brecio wrth i'r trên agosáu at yr ardal yma, ond fod yr olwynion wedi dechrau llithro. 

Tua 40 eiliad yn ddiweddarach, fe wnaeth y gyrrwr frecio ar frys, gan wneud hynny tan y gwrthdrawiad. 

Fe basiodd y trên trwy'r lŵp gan ail-ymuno â'r trac sengl, cyn llithro am tua 900 metr i lawr yr allt cyn i'r gwrthdrawiad ddigwydd. 

Dywedodd ffrind teulu agos i Mr Evans, a oedd eisiau aros yn ddienw: "Mae'r adroddiad yn eithaf clir fod yna fethiannau wedi digwydd gyda'r systemau, ac mae hyn yn bryderus iawn. 

"Yn sgil datgelu'r wybodaeth gychwynnol yma, dwi'n galw am ymchwiliad cwbl annibynnol, o bosib ymchwiliad cyhoeddus, sy'n edrych ar bob agwedd o'r ymchwiliad a beth aeth o'i le."

Wrth siarad am Mr Evans, dywedodd ei ffrind: "Roedd yn ddyn hyfryd, yn llawn bywyd. 

"Roedd yn seiclwr brwd, a gyda diddordeb mawr mewn chwaraeon, ac roedd bellach wedi ymddeol."

Fe fydd angladd Mr Evans yn cael ei gynnal ddydd Sadwrn yn Aberystwyth.