Newyddion S4C

Rhannu profiad o fyw gyda chyflwr prin 'i bobl ddeall a dysgu'

09/10/2024

Rhannu profiad o fyw gyda chyflwr prin 'i bobl ddeall a dysgu'

Mae rhieni merch ifanc o Gaerdydd sy'n byw gyda chyflwr prin yn awyddus i rannu eu profiad er mwyn i eraill "ddeall a dysgu mwy am y cyflwr".

Mae Nansi yn saith oed ac yn byw gyda chyflwr prin o'r enw Oesophageal Atresia a Tracheo-Oesophageal Fistula, sef OA/TOF.

Mae'r cyflwr prin yn ymwneud â'r bibell fwyd sef y bibell sy'n cludo bwyd o'r geg i'r stumog, a'r bibell wynt.

Nid yw rhan isaf y bibell fwyd wedi ei chysylltu gyda'r stumog ac mae pibell o'r enw fistula yn cysylltu’r bibell fwyd â'r bibell wynt, gan olygu nad oes modd i fwyd gyrraedd y stumog a pheryg i fwyd a diod basio i’r ysgyfaint.

Mae'r diffygion yma yn golygu na fydd plentyn yn gallu llyncu'n ddiogel. 

Mae'r cyflwr yn effeithio ar un ymhob 3,500 o fabanod yn ôl yr elusen TOFS.

Yn y mwyafrif o achosion, nid yw'r rheswm am y cyflwr yn hysbys, a dim ond y lleiafrif o achosion sy'n gysylltiedig â diffygion genetig. 

Dywedodd mam Nansi, Llinos Evans, wrth Newyddion S4C: "Ma’ Nansi yn blentyn TOF sy’n golygu pan gafodd hi ei geni, oedd yr oesoffagws (pibell fwyd) ddim yn cysylltu efo’r stumog ag oedd ‘na fistula yn mynd i fewn i’r ysgyfaint.

"Gafodd hi lawdriniaeth pan gafodd hi ei geni i gywiro hynna ag oedd genna hi hefyd lot o broblemau hefo’i bladder a’i arennau."

Image
Nansi Evans
Fe gafodd Nansi lawdriniaeth ar ôl ei geni i gywiro'r broblem.

Yn ôl elusen TOFS sydd yn cynnig cefnogaeth gydol oes i'r rhai sy'n cael eu geni yn methu â llyncu, mae gan tua hanner y babanod sy'n cael eu geni gyda TOF broblemau eraill. 

Os ydy datblygiad y bibell fwyd yn cael ei effeithio, mae posibilrwydd y gall systemau organau eraill gael eu heffeithio hefyd.

Y prif organau sy'n cael eu harchwilio ar unwaith ar ôl genedigaeth ydy'r galon a'r llwybr treulio.

Ychwanegodd Llinos: "Gafodd hi lawdriniaeth yn Great Ormond Street ddwy flynedd yn ôl i gael peth o’r enw mitrofanoff sy’n golygu bod hi’n gallu gwagio ei bladder rwan trwy ddefnyddio catheter drwy twll bach yn ei bol hi."

Wedi dwy lawdriniaeth fawr yn y blynyddoedd diwethaf, mae Nansi yn mynd o nerth i nerth. 

"Mi oedd hi’n mynd i fewn i ysbyty bob chwech wythnos o leiaf yn enwedig rhwng yr oedran o bedair i chwech, colli ysgol, o’n i yn yr ysbyty diwrnod dolig cyn dwytha so ma’ ‘di bod yn amser anodd i ni fel teulu," meddai ei thad, Arwel Evans.

"Ond rwan mai’n tyfu a cryfhau a dan ni jyst mor prowd. Ma hi’n neud gyd o’r gwaith ei hun, neud physio ei hun, dechra neud gymnasteg, chwara pêl-droed i Crocs Caerdydd so ma’ bob dim yn helpu hi ddatblygu."

Image
Nansi
Nansi yn Ysbyty Great Ormond Street.

Mae diffyg dealltwriaeth gan eraill yn golygu fod delio â'r cyflwr yn gallu bod yn 'unig' ar adegau. 

Dywedodd Arwel: "Pan oedd hi’n toddler bach, oedd na rwbeth o’r enw TOF cough a mae o’n swnio’n uffernol, mae o’n swnio fatha cyfarth ci a weithia ‘se ti’n cal rywun yn deud ‘Oo, she’s got a very bad cough’ ond dim yn sal oedd hi, oedd hi jyst efo’r cyflwr TOF, so ti’n goro egluro bob tro."

Ychwanegodd Llinos: "Pan oedd hi’n iau, oedd hi’m yn gallu byta so os oeddan ni’n mynd i Ti a Fi a partis a 'ballu, a ‘sa na fwyd o gwmpas a rhywun yn mynd rownd efo bwyd, fysa raid fi ddeud ‘O na, fedrith Nansi ddim cael hynna.’

"O o ran hynna, oedd hynna yn eitha unig a wedyn ti’n teimlo ti’m isio esbonio dy hun bob tro, ond ma Nansi yn dangos y ffordd i ni gyd."

Image
Nansi
Mae Nansi yn gwneud amryw o gampau chwaraeon gwahanol erbyn hyn.

Mae’r teulu yn rhannu eu profiad er mwyn i bobl ddeall mwy am y cyflwr.

"Dwi’n meddwl bod o’n help mawr os ydi pobl yn dalld, a dwi’n rhannu ella gormod ar social media ond dwi’n teimlo bo’ fi’n rhannu er mwyn i bobl gael dalld be' ma' Nansi yn mynd drwydda fo a be ‘dan ni fel teulu yn mynd drwydda fo," meddai Llinos.

"Dwi’m isio pobl deimlo bo’ nhw methu siarad efo ni am y peth achos ‘dan ni’n eitha agored, wedi bod erioed am y peth."

Ychwanegodd: "Ond fel dwi 'di ddeud, ma Nansi, hi sy 'di dangos y ffordd i ni gyd achos bo' hi mor hapus, mor positif, hi sy' 'di helpu pawb drwydda fo i gyd ond dwi’n meddwl bod o’n bwysig codi ymwybyddiaeth achos y fwya o ymwybyddiaeth sgen ti, y fwya o help ma’r bobl sy’n diodda yn mynd i gael. "

Newyddion diweddaraf

Mae'r wefan hon yn defnyddio cwcis i sicrhau eich bod chi'n cael y profiad gorau ar ein gwefan.