Mae'r ffwrnais chwyth olaf yng ngwaith dur Port Talbot wedi cael ei diffodd ddydd Llun, meddai Tata Steel.

Roedd modd gweld stêm yn dod o'r ffwrnais am y tro olaf toc wedi 17.00, gan ddod â chynhyrchu dur yn y ffordd draddodiadol i ben yng Nghymru. 

Roedd Tata Steel eisoes wedi cau un o'r ffwrneisi chwyth ar y safle.

Mae disgwyl i dros 2,000 o swyddi gael eu colli ym Mhort Talbot o ganlyniad i'r newid i ddefnyddio system gynhyrchu arc trydan.

Yn ei anterth yn ystod y 1960au, roedd mwy na 18,000 o bobl yn cael eu cyflogi yno.

Ond mae'r safle wedi mynd trwy sawl cyfnod o newid, sydd weithiau wedi arwain at streiciau a chwtogi ar swyddi.

Prynodd y cwmni Indiaidd Tata y gwaith dur yn 2007.

Image

Cadarnhaodd Llywodraeth y DU y bydd yn cyfrannu £500 miliwn at y gwaith. Ond maent wedi dweud y gallen nhw hawlio’r buddsoddiad yn ôl os nad yw cwmni Tata Steel yn cadw 5,000 o swyddi.

Fe fydd y cwmni’n ailddechrau cynhyrchu dur ar y safle yn 2027.

Fe wnaeth Ysgrifennydd Busnes Llywodraeth y DU gyfaddef ddechrau Medi bod cytundeb newydd £500m ar gyfer gwaith dur Tata Steel “yn syrthio’n fyr o’r hyn fyddai’n ddelfrydol” ar gyfer gweithwyr Port Talbot.

Ond dywedodd Jonathan Reynolds ei fod yn teimlo bod y llywodraeth “wedi gwneud mwy o gynnydd dros y ddeufis diwethaf nag yn ystod y senedd ddiwethaf”.

Mae’r cynllun newydd yn cynnig pecyn colli gwaith i weithwyr a phecyn sy’n cynnig eu haddysgu â sgiliau newydd.

'Diwrnod trist'

Wrth ymateb i gau'r ffwrnais ym Mhort Talbot ddydd Llun, dywedodd Ysgrifennydd Cyffredinol Undeb Community Roy Rickhuss CBE: "Mae heddiw yn nodi diwrnod trist a theimladwy ar gyfer y diwydiant dur ym Mhrydain ac i'r cymunedau yn ac o gwmpas Port Talbot sydd mor gysylltiedig â gwaith dur. 

"Mae hefyd yn foment o rwystredigaeth enfawr - yn syml, doedd ddim angen i bethau fod fel hyn. 

"Mae cau Ffwrnais Chwith 4 yn ddiwedd cyfnod, ond nid dyma'r diwedd i Bort Talbot. Ni fyddwn ni fyth yn rhoi'r gorau i frwydro dros ein diwydiant dur ac ein cymunedau ni yn Ne Cymru."

Gall busnesau lleol yn y gadwyn gyflenwi wneud cais i gronfa sy’n rhan o becyn cyffredinol o £80 miliwn gan Lywodraeth y DU.

Bydd y gronfa yn cael ei darparu drwy bartneriaeth rhwng Cyngor Castell-nedd Port Talbot a Busnes Cymru drwy Lywodraeth Cymru.

Dywedodd Ysgrifennydd Cymru, Jo Stevens, sy’n gadeirydd bwrdd pontio Port Talbot bod y gronfa o £13.5 miliwn wedi ei sefydlu yn gyflym pan ddaeth Llywodraeth newydd y DU i rym.

“Rwy’n annog busnesau yr effeithir arnynt i ddod ymlaen a gwirio a ydynt yn gymwys ar gyfer y cymorth ariannol hwn, fel rhan o’r pecyn cymorth ehangach yr ydym yn ei roi ar waith. Bydd y Llywodraeth hon yn cefnogi gweithwyr a busnesau beth bynnag fydd yn digwydd.”

Mae Plaid Cymru wedi cyhuddo llywodraethau yn San Steffan a Bae Caerdydd o "fethu â datblygu strategaeth ddiwydiannol".

Dywedodd llefarydd y blaid ar yr Economi, Luke Fletcher AS: "Mae’n siomedig tu hwnt bod y ddwy blaid yn San Steffan wedi caniatáu i hyn ddigwydd. Ni allwn adael i’r drasiedi hon ddiffinio dyfodol ein heconomi; rhaid inni nawr gynllunio ar gyfer adfywiad ein diwydiant dur a’r swyddi medrus iawn y mae’n eu darparu".