Mae’r nofelydd Edna O’Brien wedi marw yn 93 oed, yn dilyn cyfnod hir o salwch meddai ei hasiant.

“Mae ein meddyliau gyda’i theulu a’i ffrindiau, yn enwedig ei meibion ​​Marcus a Carlo. Mae’r teulu wedi gofyn am breifatrwydd ar hyn o bryd, ”meddai datganiad.

Wrth roi teyrnged i’r awdur, dywedodd y cwmni cyhoeddi Faber ei bod hi’n “un o lenorion gorau ein hoes”.

“Fe wnaeth chwyldroi llenyddiaeth Wyddelig, gan ddal bywydau merched a chymhlethdodau’r cyflwr dynol mewn rhyddiaith a oedd yn llachar ac yn gynnil, ac a gafodd ddylanwad dwfn ar gymaint o lenorion a’i dilynodd.

“Yn ysbryd herfeiddiol a dewr, roedd Edna’n ymdrechu’n gyson i dorri tir artistig newydd, i ysgrifennu’n onest, o le o deimlad dwfn. Yr oedd bywiogrwydd ei rhyddiaith yn ddrych o'i hwyl am fywyd: hi oedd y cwmni gorau, caredig, hael, direidus, dewr.

“Roedd Edna yn ffrind annwyl i ni i gyd, a byddwn ni’n gweld ei cholli’n arswydus. Braint enfawr Faber oedd ei chyhoeddi, ac mae ei chorff beiddgar a gwych o waith yn parhau.”

Disgrifiodd Arlywydd Iwerddon Michael D Higgins O’Brien fel “un o lenorion rhagorol y cyfnod modern”.

“Roedd Edna yn storïwr di-ofn o wirioneddau, yn awdur gwych a chanddi’r dewrder moesol i wynebu’r gymdeithas Wyddelig gyda realiti oedd wedi’i anwybyddu a’i atal ers tro,” meddai.

“Trwy’r gwaith treiddgar hwnnw, sy’n gyfoethog mewn dynoliaeth, Edna O’Brien oedd un o’r awduron cyntaf i roi gwir lais i brofiadau merched yn Iwerddon yn eu gwahanol genedlaethau a chwaraeodd ran bwysig wrth drawsnewid statws merched ar draws cymdeithas.

“Tra bod harddwch ei gwaith yn cael ei gydnabod dramor ar unwaith, mae’n bwysig cofio’r ymateb gelyniaethus a ysgogodd ymhlith y rhai a oedd yn dymuno i brofiad byw menywod aros ymhell o fyd llenyddiaeth Wyddelig, gyda’i llyfrau yn gywilyddus wedi’u gwahardd yn eu dyddiau cynnar.”

Llun: Faber & Faber