Fel pob chwaraewr rygbi proffesiynol, mae gan Ashton Hewitt groen caled. Ond yn ystod Wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl, mae'n dweud ei fod yn amser i siarad.

Pan oedd o’n tyfu i fyny yng Nghasnewydd, fe wnaeth Hewitt brofi hiliaeth, ac mae wedi defnyddio ei blatfform ar y cyfryngau cymdeithasol i godi ymwybyddiaeth o anghydraddoldebau cymdeithasol.

Roedd eisiau bod yn llais dros newid, ond daeth yn darged hefyd. Yn ddyddiol, meddai, byddai'n derbyn llawer o gamdriniaeth a hiliaeth, fel arfer o gyfrifon dienw.

“Roedd yn cael effaith aruthrol,” meddai wrth ITV Cymru Wales. “A dim ond pan wnaeth fy mhartner ddweud wrtha i fod angen i mi stopio a chymryd cam yn ôl, oherwydd fe allai hi weld nad oeddwn i’n fi fy hun. Colli fy nhymer, bod yn wirioneddol sensitif i bethau.

“Wnes i erioed feddwl y byddwn i’n derbyn y gamdriniaeth a wnes i mor aml ag y gwnes i.”

'Crïo'

Dywedodd Ashton Hewitt ei fod wedi profi hiliaeth drwy gydol ei fywyd mewn gwahanol ffurfiau. 

“Ond roedd y sylwadau ro’n i’n eu cael ar Twitter jyst yn hollol lethol," meddai.

“Ro’n i braidd yn naïf yn meddwl bod gen i’r statws yma i addysgu, newid y byd a gwneud fy rhan fach."

Roedd e’n credu pe bai’n gallu newid meddwl rhywun a newid agwedd a phersbectif mewn un person yn unig ar hiliaeth, yna byddai’n werth hi.

Fe wnaeth o esbonio: “Mae’n debyg mai hwn oedd un o’r pethau anoddaf i mi ddelio ag ef. Yn aml byddai mam yn crïo, yn gweld y stwff oedd yn cael ei ddweud wrtha i. Ni allai fy chwaer iau ddeall pam ro’n i’n rhoi fy hun yn y sefyllfa - i gymryd yr holl gamdriniaeth yna.

“[Fe ddaeth â] digwyddiadau o hiliaeth yn ôl yn blentyn ro’n i wedi anghofio amdanyn nhw. Byddai mam yn meddwl amdanyn nhw, gan gwestiynu a oedd hi wedi delio â phethau a gwneud digon ei hun i’m hamddiffyn."

'Llanast'

Byddai peth o’r gamdriniaeth y byddai’n ei dderbyn yn ymwneud â’i berfformiad ar y cae rygbi. Roedd rhai yn gobeithio y byddai yn cael anaf cas.

“Do’n i ddim yn disgwyl i’r trolls ddechrau targedu fy mherfformiadau ar y cae,” meddai.

“Fel athletwr proffesiynol, rydych chi wedi arfer â beirniadaeth, ond ro’n i'n cael camdriniaeth hiliol yn ymwneud yn uniongyrchol â pha bynnag gêm oedd hi ar y penwythnos.

“Byddwn i’n eistedd yn y car ar ôl gêm, ro’n i ar fy ffôn yn meddwl ‘iawn, pwy sydd wedi dweud beth amdana i? Pwy sy’n bod yn hiliol a beth fydd yn rhaid i mi ddelio efo fe?’

“Ac yna ar y siwrnai adref, byddwn i’n meddwl ‘iawn, sut ydw i’n ymateb i hyn?’ Ac roedd e jyst yn cymryd dros bopeth.”

Yn ffodus, mae hefyd wedi mwynhau llawer o sgyrsiau positif ac mae ei drydariadau wedi sbarduno trafodaeth bellach a hyd yn oed trafodaethau yn y byd go iawn. 

O wahoddiadau i siarad â phlant mewn ysgolion, a derbyn llythyron gan bobl ifanc a oedd “yn teimlo eu bod yn cael eu cynrychioli i raddau”.

“Mae pobl yn hoffi meddwl ei fod yn mynd i ffwrdd,” meddai. “Ond dwi’n meddwl bod cymdeithas yn dal i fod mewn tipyn o lanast.”

Llun: ITV Cymru