Does “dim synnwyr” cael etholiadau comisiynwyr heddlu yng Nghymru yn ôl un arbenigwr gwleidyddol.

Dywedodd yr Athro Richard Wyn Jones bod nifer isel y pleidleisiau ddydd Iau wedi dangos nad oedd y canlyniadau yn “ddilys”.

Pleidleisiodd 19.2% o etholwyr yn ardal heddlu Dyfed-Powys, 17.19% yng Ngogledd Cymru, 16.58% yn Ne Cymru a 15.63% yng Ngwent.

Wrth siarad ar raglen Sunday Supplement fe awgrymodd Richard Wyn Jones y dylid datganoli grymoedd yr heddlu i Gymru fel oedd wedi digwydd ym Manceinion.

“Mae’n tanlinellu’r ffaith nad yw’r system hon yn y bôn yn ddilys yn ddemocrataidd,” meddai.

“Dwi’n meddwl mai dyna'r prif beth o’r etholiadau comisiynwyr yr heddlu, o ran ceisio darllen unrhyw beth arall i mewn iddyn nhw. 

“Mae’n dweud rhywbeth wrthym ni am gyflwr y pleidleisiau post, pleidleisiau craidd y pleidiau yn y gwahanol rannau o Gymru.

“A hynny oherwydd etholiad pleidleisiau post oedd hyn i raddau helaeth. Ychydig iawn o bobl a aeth i flychau pleidleisio mewn gwirionedd.

“Felly mae’n grŵp o bobol wirioneddol anghynrychioliadol yn pleidleisio mewn gwirionedd.

“Felly dw i’n meddwl y gallwn ddweud rhywbeth am gyflwr y pleidleisiau post, ond dyna ni.”

Ychwanegodd: “Yng nghyd-destun Cymru, yn arbennig, nid yw cael Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu yn gwneud unrhyw synnwyr.

“Mae’r pwerau sydd wedi'u datganoli i'r comisiynwyr heddlu yng Nghymru wedi'u datganoli i Andy Burnham ym Manceinion.

“Am eu rhesymau eu hunain, nid yw'r Llafurwyr na'r Ceidwadwyr am wneud hynny yng Nghymru. Ond nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr i gael Comisiynwyr ar wahân yng Nghymru.”

'Cloddio'

Daeth ei sylwadau wedi i Geidwadwyr Cymru nodi eu bod nhw wedi bod ar y blaen yn etholiadau comisiynwyr yr heddlu mewn rhai ardaloedd yr oedden nhw am eu hamddiffyn yn yr Etholiad Cyffredinol.

Dywedodd Craig Williams, Aelod Seneddol Sir Drefaldwyn eu bod nhw ar y blaen ym Mhowys, Conwy, Sir Ddinbych, Mynwy, a Bro Morgannwg.

“Yng Nghymru, os ydych chi'n cloddio i mewn i'r canlyniadau oherwydd eu bod wedi'u gwneud ar lefel awdurdodau lleol, roedden ni’n ennill yn y llefydd pwysig o ran yr etholiad cyffredinol,” meddai.

“Ond ydw i'n dweud ein bod ni wrth ein boddau am y canlyniadau hynny? Na, wrth gwrs ddim. 

“Ond rwy'n dweud wrthych chi, pan fyddwch chi'n cloddio i mewn i'r data, mae’n bendant fod gan y ddwy blaid wleidyddol waith i’w wneud.”

Canlyniadau

Gwelodd etholiadau Comisiynwyr Heddlu a Throsedd Cymru ethol y comisiynwyr benywaidd cyntaf yng Nghymru.

Cafodd Jane Mudd o’r Blaid Lafur ei hethol i’r rôl yn rhanbarth Heddlu Gwent, a Emma Wools o'r blaid Lafur a cydweithredol yn rhanbarth Heddlu De Cymru.

Emma Wools yw comisiynydd heddlu du cyntaf y Deyrnas Unedig yn ogystal.

Dywedodd ei fod yn "fraint enfawr ac yn gyfrifoldeb enfawr".

“Mae’n gyfle pwerus i greu newid, hyrwyddo amrywiaeth a chynhwysiant, a bod yn eiriol dros gymunedau sydd heb gynrychiolaeth ddigonol,” meddai.

Mae Jane Mudd yn cymryd lle Jeff Cuthbert a Emma Wools yn cymryd lle cyn-arweinydd y Blaid Lafur yng Nghymru, Alun Michael.

Fe etholwyd Dafydd Llywelyn o Blaid Cymru yn Gomisiynydd Heddlu Dyfed-Powys am y trydydd tro, ac mae Andy Dunbobbin o'r Blaid Lafur wedi dal ei afael ar ei swydd yng Ngogledd Cymru.