Mae disgwyl i Ysgrifennydd Trafnidiaeth Cymru gyflwyno adolygiad i'r polisi terfyn cyflymder 20mya.

Am y tro cyntaf ers iddo gael ei benodi i'r cabinet, bydd Ken Skates yn cyflwyno polisïau trafnidiaeth Llywodraeth Cymru yn y Senedd ddydd Mawrth, gan nodi ei flaenoriaethau.

Mae disgwyl iddo nodi mai " gwrando yw'r flaenoriaeth yn syth i'r Ysgrifennydd y Cabinet ar 20mya".

Dywedodd y bydd Llywodraeth Cymru yn "gweithio mewn partneriaeth gyda chynghorau er mwyn cael newid wedi'i dargedu yng ngweithrediad 20mya." 

Yr wythnos ddiwethaf, dywedodd Mr Skates y bydd y llywodraeth yn “cywiro” ei chanllawiau ynglŷn â chyflwyno terfynau cyflymder 20mya mewn ardaloedd poblog.

Dywedodd Mr Skates fod “ffyrdd na ddylai fod wedi’u cynnwys” mewn sawl ardal, ac y dylai penderfyniadau terfyn cyflymder gael eu gadael i gymunedau lleol, heb i’r Llywodraeth eu gorfodi.

Daeth y terfyn cyflymder 20mya i rym ar ffyrdd ‘cyfyngedig’ drwy Gymru ym mis Medi 2023.

Mae ffyrdd cyfyngedig fel arfer wedi’u lleoli mewn ardaloedd preswyl, ac fe gafodd y terfyn cyflymder ym mwyafrif y ffyrdd yma ei ostwng o 30mya i 20mya.

Pryderon

Nod y polisi oedd gwella diogelwch ar y ffyrdd.

Ond mae nifer wedi beirniadu’r newid yn chwyrn, gan gynnwys y Ceidwadwyr Cymreig.

Mae mwy na 150 o arwyddion terfyn cyflymder 20mya wedi cael eu fandaleiddio ers i'r polisi ddod i rym.

Ac mae deiseb yn galw am ddileu’r polisi bellach wedi derbyn bron i 500,000 o lofnodion.

Dywedodd Mr Skates y bydd yna "newid sy’n mynd i’r afael â’r pryderon y mae llawer o bobl, gan gynnwys hanner miliwn o bobl a lofnododd y ddeiseb, wedi’u codi’n gyson".

“Y rhain yw: bod cefnogaeth gyffredinol ar gyfer rhoi terfyn 20mya mewn ardaloedd lle mae ysgolion, ardaloedd adeiledig fel stadau tai, a thu allan i ysbytai ac yn y blaen, ond mewn llawer o ardaloedd, roedd ffyrdd na ddylai fod wedi’u cynnwys,” meddai.

“Rydyn ni wedi codi ein dwylo i ddweud ‘mae’n rhaid cywiro’r canllawiau’.

“Bydd hyn yn galluogi cynghorau i ddychwelyd y ffyrdd hynny nad ydynt yn briodol yn ôl.

“Mae i ba raddau bydd y newidiadau hyn yn radical yn dibynnu yn fawr ar yr hyn y mae pobl ei eisiau.”

Adolygiad 'yn sicr'

Mae rhai arweinyddion cynghorau eisoes wedi awgrymu bod adolygiad i’r polisi dadleuol ar y gweill. 

Wrth siarad ar Y Byd yn ei Le ar S4C, dywedodd Huw Thomas, arweinydd Cyngor Caerdydd, y bydd adolygiad "yn sicr" yn digwydd yn y brifddinas.

“Gallaf ddweud yn sicr yn achos Caerdydd, y bydd adolygiad," meddai'r cynghorydd Llafur. 

"Mae hwn yn bolisi rydyn ni wedi bod yn ei gyflwyno yng Nghaerdydd dros nifer o flynyddoedd. 

"Pan ddaeth y gyfraith i rym ym mis Medi, dim ond 24 o strydoedd yn y ddinas newidiodd eu terfynau cyflymder.”

Pan ofynnwyd iddo a fydd unrhyw rai o’r strydoedd hyn yn newid o derfyn 20mya, ymatebodd Mr Thomas "hanner dwsin, o bosib”.

“Rwy’n meddwl ei fod yn iawn ein bod yn edrych ac yn gwrando. Ond yn gyffredinol, bydd y terfynau cyflymder yn aros fel ag y maen nhw.”

Ychwanegodd Mr Thomas ei fod yn croesawu'r "newid pwyslais" gan ei fod yn "dangos sut mae Vaughan Gething a Ken Skates eisiau bod yn Lywodraeth sy’n gwrando".

“Rwy’n meddwl bod yr wrthblaid wedi gwneud llawer o ffwdan dros y polisi hwn. 

“Ond yn syml iawn, yr hyn y mae’r gyfraith yn ei wneud yw galluogi cynghorau lleol i osod terfyn 20mya fel y lleiafswm.

“Yma yng Nghaerdydd, dros yr wyth mlynedd diwethaf o gyflwyno 20mya mewn ward ar ôl ward ar ôl ward, roedd yn broses hir iawn i gyflawni hynny – ac mae’r gyfraith newydd yn dweud ‘dyna’r lleiafswm, os ydych chi eisiau cynyddu’r cyflymder, gallwch chi wneud hynny', ac mae'n rhaid ichi fynd trwy broses hir i gynyddu'r cyflymder."

“Dyna beth sydd i’w groesawu yn yr hyn y mae Ken Skates yn ei awgrymu nawr yw y bydd gan gynghorau’r pŵer hwnnw."