Mae’r actor Ifan Huw Dafydd yn wynebu her drwy gerdded 500 milltir ar draws Sbaen er cof am ei nai Rhys Tom.

Fe fydd yn dilyn un o lwybrau enwocaf y pererindod – y Camino Frances – sy’n dechrau yn St. Jean-Pied-De-Port, Ffrainc, ac yn gorffen yng ngorllewin Sbaen.

Dywedodd wrth Newyddion S4C: “O ni wastod wedi isie neud e. Gweud y gwir, o ni’n teimlo’n rhy hen i neud rhwybeth fel hyn.

“A wedyn digwyddodd yr achlysur trist ma. Wedes i - 'wel gwna rhywbeth ambyti fe'.”

Bu farw ei nai, Rhys Tom, yn 31 oed ym mis Mawrth eleni.

Image

“Odd en achlysur trist iawn i ni fel teulu. Cythreulig o drist – fe gollon ni nai fi, Rhys Tom, Twm odd pawb yn ei nabod e fel,” meddai.

Fe fydd yr actor yn codi arian at ddwy elusen – Tŷ Hafan a sefydliad Jac Lewis Foundation.

Elusen sy’n cefnogi teuluoedd sydd wedi colli eu hanwyliaid i hunanladdiad yw Jac Lewis Foundation.

Ma' beth fydda i yn 'i neud am y cwpwl o fisoedd nesa'! Nawr chi'n gwbod pam wy' wedi bod yn codi'n gynnar ac yn cerdded cyment. Cymerwch bip, a plis rhowch ginog fach os gallwch chi. Diolch yn fowr.❤️❤️ @tyhafan @JacLewisFdn #CaminoFrances https://t.co/jtAfeFGlSu

— Ifan Huw Dafydd 🏴󠁧󠁢󠁷󠁬󠁳󠁿🇪🇺🇵🇸💙🇺🇦#FBPE (@IfanHuwDafydd) July 4, 2023

Esboniodd Ifan Huw Dafydd bod yr elusen yn cynnig sesiynau cwnsela i deuluoedd sy’n wynebu cyfnodau anodd yn dilyn colli anwyliaid.

“Ma nhw hefyd yn hyfforddi pobl yn y cymunedau i nabod a helpu eu cymdogion efallai sydd yn mynd trwy gyfnodau anodd.

“A hefyd ma' nhw wedi sefydlu prosiect sa18 – rhyw fath o ganolfon lle all unrhywun o unrhyw oedran jest cerdded mewn a cal sesiwn o gwnsela,” ychwanegodd.

Yn ôl yr actor, mae angen cyfleusterau tebyg ar draws ardaloedd eraill o Gymru, a hyn ar ôl iddo weld ystadegau cyfraddau hunan laddiad ar draws Prydain yn “anghyffyrddus ofnadwy.”

Cyfeiriodd at gyfraddau Ceredigion. Yn ôl y wefan, Zero Suicide Alliance, Ceredigion sydd â’r gyfradd uchaf o hunan laddiadau ar draws Gymru, gyda 20.1 hunan laddiad i bob can mil o’r boblogaeth.

“Ma fe’n anhygoel i mi. Tasa fe’n cael ei galw’n coronfeirws bysa rhwyun wedi neud rhwybeth ambyti fe erbyn hyn,” meddai Ifan Huw Dafydd.

Dywedodd. “Be' sy' yn amlwg yw bod isie mwy o gyfleusterau yn yr ardaloedd hynny i atal y peth.”

Llawn bywyd

Roedd ei nai, yn chwaraewr rygbi i Gastell Newydd Emlyn ac yn focsiwr brwd. Mae ganddo ferch fach blwydd oed.

Dywedodd Huw, roedd Twm bob tro yn “suo ei ferch fach i gysgu yn canu Nessun Dorma ar dop ei lais.

“Odd e’n hoff iawn o ganu. Os o' chi’n ffonio fe, doedd e ddim yn becso pwy odd pen arall y ffôn, byde fe’n canu i chi.

“Roedd yn llanw unrhyw stafell odd e ynddo fe. Odd e’n llawn bywyd, joio bywyd.

“Ma' fe’n golled fawr i ni fel teulu. Neis cael neud rhywbeth i gofio amdano fe,” meddai.

Antur

Nid yw’n adnabod neb arall sy’n cerdded y llwybr ar yr un pryd ag ef.

Dywedodd: “Fi wastod wedi lico’r syniad o ddechre ar siwrne a ddim yn gwybod siwt ma fe mynd i fynd.

“Ond ma' 'na rhyw antur fi’n lico yn y siwrne. Fyddai ddim yn gwybod sut fydd y siwrne yn gwitho mas, na le fyddai’n aros.

“Ma na rai pobl yn cael eu gorfodi i gysgu dan coed a pethe achos dy' nhw ddim wedi gallu cerdded y camau sydd isie bob dydd.”

Ei obaith yw cwblhau’r daith o fewn chwe wythnos, meddai. Bydd rhaid cerdded tua 20km bob dydd, dywedodd.

Ond nid dyma’r tro cyntaf i’r actor gyflawni her cerdded. Ddeuddeg mlynedd yn ôl, fe aeth i gyffiniau Everest, gyda’i bartner Llinos.

“Na'th Llinos fy mhartner i benderfynu bydde hi’n lico mynd i Everest base camp.

“Odd e eitha caled achos odd e mor uchel i ddechre, ond fi’n credu taw wâc yn y parc fydd hwnnw i gymharu â’r 500 milltir hyn.”