Mae'r Prif Weinidog Rishi Sunak wedi dod i gytundeb newydd ar ddyfodol protocol Gogledd Iwerddon ar y cyd gyda Llywydd y Comisiwn Ewropeaidd, Ursula von der Leyen.

Maen nhw wedi dod i gytundeb yn ymwneud â masnach yn dilyn trafodaethau terfynol yn Windsor, Berkshire yng nghanol gwrthwynebiad gan wleidyddion Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd.

Mewn cynhadledd newyddion yn Windsor, dywedodd y Prif Weinidog Rishi Sunak bod y protocol gwreiddiol wedi ei newid ac y bydd yn cael ei adnabod bellach fel Fframwaith Windsor.  

Ychwanegodd Mr Sunak y bydd masnach yn " llifo'n rhwydd trwy lwybr gwyrdd " ar gyfer nwyddau sy'n cyrraedd Gogledd Iwerddon o wledydd eraill yn y Deyrnas Unedig." 

Yn ôl Rishi Sunak, mae hynny'n golygu na fydd "unrhyw ffin ym Môr Iwerddon."  

Mae'r cytundeb hwn heddiw yn nodi "pennod newydd" yn y berthynas rhwng y Deyrnas Unedig a'r Undeb Ewropeaidd," yn ôl y Prif Weinidog.   

"Mae'n diogelu'r cydbwysedd bregus yng Nghytundeb Gwener Y Groglith yn 1998. Mi fydd yn dod â'r ansicrwydd i ben ar gyfer pobl Gogledd Iwerddon," ychwanegodd.

Yn y gynhadledd newyddion brynhawn Llun, dywedodd Llywydd y Comisiwn Ewropeaidd Ursula von der Leyen bod y fframwaith newydd  "o fudd i bobl Gogledd Iwerddon, ac yn cefnogi pob cymuned sy'n dathlu heddwch ar ynys Iwerddon."

Gorffenodd Ursula von der Leyen ei thaith wrth ymweld â'r Brenin Charles III ddiwedd y prynhawn.

Mae'r ymweliad hwnnw wedi gwylltio unoliaethwyr. A dywedodd y Ceidwadwr Jacob Rees-Mogg  na ddylid "cynnwys y Brenin Charles mewn mater gwleidyddol dadleuol."

Yn ôl y Farnwnes Arlene Foster, cyn arweinydd Plaid y DUP a Gweinidog Cyntaf Gogledd Iwerddon, roedd y cyfarfod yng Nghastell Windsor yn annoeth.

Yn ôl Palas Buckingham, roedd y Brenin Charles yn gweithredu yn sgil "cyngor gan y Llywodraeth."

Dywedodd Downing Street ei fod yn benderfyniad i'r Brenin. 

Mae Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford wedi dweud ei fod yn croesawu'r cytundeb newydd ar gyfer masnach Gogledd Iwerddon. 

"Gobeithio y bydd yn lleddfu'r rhwystrau i fasnach a brofwyd ym mhorthladdoedd Cymru

"Mae hefyd yn gam tuag at well berthynas rhwng y Deyrnas Unedig a'r Undeb Ewropeaidd, sydd er ein lles ni i gyd," meddai.       

Dywedodd arweinydd Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd, Syr Jeffrey Donaldson y byddai yn cymryd amser iddyn nhw ystyried cynnwys y cytundeb cyn ymateb.

Ohwerwydd gwrthwynebiad plaid y DUP  i'r protocol, dyw Cynulliad Gogledd Iwerddon ddim wedi medru cwrdd a gweithredu o Stormont, gan fod y blaid unoliaethol yn gwrthod ail ymgynnull yno.   

Mae disgwyl y gallai’r Prif Weinidog hefyd wynebu gwrthwynebiad gan rai o’i ASau Ceidwadol ei hun, gyda’r cyn-weinidog Jacob Rees-Mogg yn rhybuddio am hynny.

Dywedodd hefyd y gallai gwrthwynebiad y cyn Brif Weinidog Boris Johnson o'r meinciau cefn fod yn ddigon i ddymchwel y cytundeb.

Mewn datganiad yn Nhŷ'r Cyffredin am 18.30 dywedodd Rishi Sunak ei fod wedi llwyddo i berswadio'r Undeb Ewropeaidd i ail edrych ar y cytundeb ar gyfer Gogledd Iwerddon.  

Mae hwn yn newid pwysig a fydd yn cael gwared ag unrhyw ffin ym Môr Iwerddon," meddai.   

Llun o Rishi Sunak ac Ursula von der Leyen gan PA/ Dan Kitwood.