Ddydd Sadwrn, 30 Hydref, fe wnaeth Cymru gynnal ei chynhadledd ELEN (European Language Equality Network) gyntaf yng ngwesty Mercure, Caerdydd. 

Fe wnaeth pobl ifanc ymgasglu o wledydd ledled Ewrop, gan gynnwys Cymru, Gogledd Iwerddon, Yr Alban, a Chatalonia, i drafod eu gobeithion a’u pryderon ynghylch dyfodol eu hieithoedd lleafrifol. 

Mae ELEN yn gorff o fudiadau gwahanol ar draws Ewrop sy’n cynrychioli ymgyrchwyr ieithoedd lleiafrifol.

Dywedodd Elena Jimenez o Omnium, Catalonia: “Daw'r rhwystr i'r iaith Gatalaneg yn bennaf o'r cenedlaetholdeb Sbaenaidd, oherwydd maen nhw eisiau dim ond un iaith yn Sbaen” 

Mae Elena hefyd yn gallu cymharu ei phrofiad gyda’i hiaith leiafrifol â sefyllfa ieithoedd tebyg yn y DU.

“Rhwystr arall i'r iaith Gatalaneg hefyd yw'r ffaith fod yr iaith mor wan. Mae Sbaeneg a hefyd Saesneg yn ieithoedd sy'n oruwch ac yn bresennol iawn trwy, er enghraifft, rwydweithiau cymdeithasol ac mewn prosiectau clywedol-gweledol, ac yn y blaen.” 

Un iaith leiafrifol sy’n wynebu rhwystrau a heriau ar yr ynysoedd Prydeinig yw’r iaith Wyddeleg, o gymharu â’r iaith Saesneg sydd yn iaith fwy cyffredinol i’r gwledydd. 

Dywedodd Pádraig Ó Tiarnaigh, o Ogledd Iwerddon: “Mae'r iaith Wyddeleg yn rhan bwysig iawn o’m bywyd. Yn hanesyddol, mae'r iaith Wyddeleg wedi cael ei gwahardd, ei gwthio i'r cyrion, o Ogledd Iwerddon, ac ar draws yr ynys.

“Rydyn ni'n falch iawn o ddweud ein bod ni wedi cyrraedd carreg filltir hanesyddol drwy gael bil yr iaith wedi’i basio yn Nhŷ’r Cyffredin yn ystod yr wythnosau diwethaf.” 

Roedd Bethan Ruth wedi ymuno yn y gynhadledd fel cynrychiolydd o Gymdeithas yr Iaith. Mae hi’n teimlo, er bod yr iaith Gymraeg mewn lle da, bod yna fodd i wella hefyd. 

Dywedodd Bethan: “Mae’r iaith Gymraeg mor bwysig i mi, mae’n rhan o fy hunaniaeth. 

“Mae ‘na lot o rwystrau o rhan yr iaith Gymraeg. Mae gennym ni yma yng Nghymru hawliau a chomisiynydd y Gymraeg, ond bydd hi’n dda os bydd safonnau yn cael eu cymryd i’r sector preifat. 

“Mae ‘na sawl maes sydd yn heriol i ddyfodol yr iaith Gymraeg: addysg Gymraeg i bob ardal, cyfryngau Cymraeg, y sector preifat er enghraifft.” 

“Roedd siarad yn y gynhadledd yn rhoi real gobaith imi a theimlad o gyfeillgarwch rhyngwladol a sylweddoli nad ydyn ni’n ddieithriaid yn byw ar ynys ynghanol n’unlle yn siarad iaith odd ma, ni’n rhan o wê o ieithoedd rhyngwladol, ac mae’n ein cyfoethogi ni.” 

Bydd cynhadledd ELEN flynyddol nesaf yn cael ei chynnal yn Cagliari, Sardinia ym mis Medi 2023.