Mae gofal brys yng Ngogledd Cymru mewn 'sefyllfa o argyfwng'.

Dyna oedd cyfaddefiad cadeirydd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, Dyfed Edwards, pan gyflwynwyd adroddiad ar Ofal Brys yng Ngogledd Cymru i aelodau o fwrdd Betsi Cadwaladr.

Er bod cael strategaeth yn bwysig, meddai, mae angen datblygu camau gweithredu tymor byr i roi terfyn ar drosglwyddiadau hir mewn ambiwlansys, cleifion yn derbyn gofal ar goridorau, adrannau brys gorlawn ac oedi wrth ryddhau cleifion.

“Y realiti yw bod pobl yn aros mewn ambiwlansys am gyfnodau hir iawn, mae pobl yn aros mewn adrannau brys am gyfnodau hir iawn o amser, sy'n achosi niwed," meddai. "Dylai hynny boeni pob un ohonom.

“Gallwn gael y strategaethau a phopeth arall, ond dyna'r realiti i bobl yma. Mae gennym ni dagfeydd yn y system y mae'n rhaid i ni geisio mynd i'r afael â nhw rywsut."

Ychwanegodd: “Mae'r papur hwn yn sôn am welliannau posibl a dull system gyfan ond mae angen i ni wneud rhywbeth tymor byr. Ni allwn aros am hynny.

“Mae'r sefyllfa'n rhy anobeithiol. Mae'n ddifrifol. Mae'n rhaid i ni wneud rhywbeth yn y tymor byr. Rydym yn methu’n eithaf truenus ar dargedau’r llywodraeth ond y peth pwysicaf yw ein bod yn methu ein dinasyddion. 

"Nid yw’n lle da i fod i’n staff, ond i’r bobl rydym yn eu gwasanaethu mae risg enfawr.

“Nid strategaeth yn unig sydd ei angen arnom, nid polisi yn unig, ond rhywbeth mewn gwirionedd a fydd yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl.

“Dyna’r her, nid yw’n hawdd ond dyma’r amser ar gyfer arweinyddiaeth, dyma’r amser lle mae angen i ni gamu ymlaen ac mae angen i ni wneud gwahaniaeth. Rydym mewn sefyllfa o argyfwng.”

Llif cleifion

Dywedodd Prif Weithredwr Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, Carol Shillabeer, fod angen i’r bwrdd ganolbwyntio ar wella llif cleifion – rhywbeth sydd wedi sbarduno llwyddiant mewn byrddau iechyd eraill ledled Cymru.

“Mae gennym ni i gyd straeon personol am deulu, ffrindiau, pobl yn ein cymunedau a chydweithwyr sydd wedi cael profiad ofnadwy,” meddai.

“Nid yw hyn yn ymwneud ag arian. Mae £10m ychwanegol wedi mynd i’r maes hwn ond mae’n alw am fethiant ariannu. Pwy sydd eisiau bod yn ‘nyrs gofal coridor’? Rydym yn gwneud pethau oherwydd nad ydym wedi cynllunio’r gwasanaeth yn iawn ac rydym yn rhan o fethiant ariannu.

“Ni yw’r bwrdd iechyd sy’n perfformio waethaf o ran ein hambiwlansys Adrannau Achosion Brys – nid yw hynny’n dderbyniol ac nid oes yr un ohonom eisiau hynny.

“Mae byrddau iechyd eraill yn gwneud cynnydd sylweddol drwy wneud un peth syml – canolbwyntio ar lif. Mae hanner ein hadrannau Adran Achosion Brys yn cael eu llenwi gan bobl sy’n aros am wely.”

Tymor byr

Roedd Mr Edwards eisiau gwybod beth oedd y cynllun tymor byr i ddatrys yr heriau sy'n wynebu gofal brys yng Ngogledd Cymru.

“Mae gennym 300 o gleifion ar draws ein hysbytai yn aros i fynd adref ac mae'r nifer hwnnw'n gyson ledled Gogledd Cymru,” meddai.

Y cwestiwn yw beth fydd yn wahanol? Sut fyddwn ni'n lleihau'r 300 hwnnw i 150?”

Dywedodd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr y bydd yn ceisio cysylltu â chynghorau lleol i weld sut maen nhw'n bwriadu gwario eu cyfran o £30m o arian ychwanegol ar gyfer gofal cymdeithasol – ffactor allweddol wrth alluogi rhyddhau cleifion o ysbytai.