Mae cwest i farwolaeth dyn a fu farw mewn ffrwydrad mewn tŷ wedi clywed fod ei gymydog wedi arogli nwy wythnosau cyn y digwyddiad.

Bu farw Brian Davies, 68 oed, yn y ffrwydrad ar 13 Mawrth 2023 pan gafodd ei gartref ar Heol Clydach, Treforys, ei ddinistrio yn y ffrwydrad.

Roedd malurion wedi eu gwasgaru ar draws y ffordd a'r strydoedd cyfagos wedi'r hyn a ddigwyddodd yno.

Cafodd lluniau teledu cylch cyfyng o dŷ cyfagos eu dangos i'r cwest. Roedd rhain yn dangos y postmon Jonathan Roberts yn gyrru i fyny Heol Clydach pan orchuddiodd y ffrwydrad ei fan â malurion.

Cafodd Claire Bennett, a oedd yn byw drws nesaf i Mr Davies ei hanafu yn y ffrwydrad a bu'n rhaid ei hachub o'i chartref.

Arogl nwy

Dywedodd wrth gwest yn Abertawe ei bod wedi bod yn arogli nwy yng nghefn ei chartref yn yr wythnosau blaenorol, gan gredu ei fod yn dod o waith cynnal a chadw ar dŷ cyfagos.

Ar ddiwrnod y ffrwydrad, roedd hi wedi mynd â'i merch i'r ysgol ac yn eistedd yn ei lolfa pan glywodd glec uchel.

“Roedd yna glec enfawr, ac roeddwn i’n meddwl ar unwaith fod car wedi taro cornel flaen y tŷ,” meddai wrth y gwrandawiad.

“Aeth pethau’n dywyll a chollais gwpl o eiliadau cyn dod ataf fy hun. Roedd y tŷ wedi’i lenwi â malurion ac roedd y nenfwd a’r waliau wedi cwympo i mewn.

“Rwy’n cofio llais dyn yn dweud wrthyf, ‘Mae’n iawn’. Rwy’n cofio ei fod yn tynnu llwythi o falurion oddi arnaf i’m cael oddi ar y soffa.

“Cafodd tŷ Brian ei ddinistrio’n llwyr ac ar y dechrau doedden nhw ddim yn gwybod bod tŷ yno.”

Dywedodd cyn y digwyddiad ei bod wedi bod yn arogli nwy yng nghefn ei chartref.

“Am tua phythefnos byddwn i’n mynd allan trwy’r giât ochr ac roedd arogl nwy – cryf iawn yn y ffordd,” meddai.

“Ar y pryd roedd gwaith yn cael ei wneud yn y tŷ gyferbyn â’r clos ac roeddwn i’n meddwl mai nhw oedd yn gwneud gwaith, oedd yr arogl.”

PTSD

Dywedodd Ms Bennett fod ei chartref wedi’i ddinistrio yn y ffrwydrad a’i bod wedi colli llawer o’i heiddo ac roedd bellach yn cael cwnsela ar gyfer PTSD.

“Am tua blwyddyn a hanner o’r eiliad roeddwn yn agor fy llygaid yn y bore nes i mi fynd i’r gwely gyda’r nos, roeddwn i’n meddwl fy mod i’n mynd i farw,” ychwanegodd.

“Mae pethau’n ei sbarduno, fel y tywyllwch a synau.”

Ar ddechrau’r cwest dywedodd Aled Wyn Gruffydd, uwch grwner Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot, wrth y rheithgor y byddent yn clywed tystiolaeth o sut y bu farw Mr Davies yn y ffrwydrad “yn ogystal ag amgylchiadau’r ffrwydrad hwnnw”.

Clywodd y cwest fod y taid i dri o blant, a oedd yn gweithio yn y diwydiant adeiladu, wedi rhentu'r eiddo pen teras un ystafell wely am tua phedair blynedd cyn ei farwolaeth.

Mae Wales and West Utilities, sy'n cynnal a chadw'r rhwydwaith nwy ledled Cymru a de-orllewin Lloegr, wedi'i gynrychioli yn ystod y cwest, ac mae'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch hefyd yn bresennol.

Mae'r cwest, sydd i fod i bara wythnos yn Neuadd y Ddinas, Abertawe, yn parhau.