Y cyn Aelod Seneddol Llafur Ann Clwyd wedi marw yn 86 oed
Y cyn Aelod Seneddol Llafur Ann Clwyd wedi marw yn 86 oed
Mae'r cyn Aelod Seneddol Llafur dros Gwm Cynon, Ann Clwyd, wedi marw yn 86 oed.
Fe wnaeth gynrychioli etholaeth Cwm Cynon am 35 mlynedd o 1984 i 2019.
Er ei bod wedi bwriadu camu lawr fel AS yn 2015, cafodd ei hail-ethol y flwyddyn honno, ac yn etholiad 2017.
Ann Clwyd oedd yr Aelod Seneddol benywaidd hynaf yn Nhŷ'r Cyffredin cyn iddi gamu lawr yn 2019.
Roedd hefyd yn Aelod o Senedd Ewrop (MEP) ar gyfer Canolbarth a Gorllewin Cymru rhwng 1979 ac 1984.
Cafodd ei hethol i'r Senedd yn sgil is-etholiad ym mis Mai 1984 yn dilyn marwolaeth yr AS Llafur Ioan Evans, gan olygu mai hi oedd y fenyw gyntaf i gynrychioli etholaeth yn y Cymoedd.
Fe wnaeth hefyd wasanaethu fel Ysgrifennydd Gwladol Cymru yr Wrthblaid, Ysgrifennydd Addysg yr Wrthblaid ac Ysgrifennydd Diwylliant, Cyfryngau a Chwaraeon yr Wrthblaid.
Cafodd hefyd ei phenodi yn Lysgennad Hawliau Dynol Irac yn ystod cyfnod Tony Blair fel Prif Weinidog.
Fe gafodd ei geni a’i magu ym Mhentref Helygain, yn Sir y Fflint.
Fe gafodd ei haddysgu yn Ysgol Gramadeg Treffynnon ac yn Ysgol y Frenhines, yng Nghaer, cyn derbyn gradd ym Mhrifysgol Cymru, Bangor.
Cyn ei gyrfa fel gwleidydd, cafodd ei hyfforddi i fod yn athrawes, cyn gweithio fel newyddiadurwr i BBC Cymru, ac i'r Guardian a The Observer rhwng 1964-79.
Roedd hefyd yn Ddirprwy Gadeirydd Cyngor Celfyddydau Cymru rhwng 1975 a 1979.
Yn Eisteddfod Genedlaethol 1991 ym Mro Delyn, fe gafodd ei hurddo i Orsedd y Beirdd.
Mewn teyrnged iddi, dywedodd cyn arweinydd y Blaid Lafur Syr Tony Blair: "Roedd Ann yn ymgyrchydd dewr, di-ofn ac egwyddorol, ac roedd ei gwleidyddiaeth yn parhau i fod wedi ei chysylltu â chynrychiolaeth y tlawd lle bynnag yn y byd yr oedd yn dod o hyd iddynt.
"Doedd hi ddim yn meddwl ddwywaith am ddweud ei dweud, waeth beth oedd y gost bersonol neu wleidyddol.
"Roedd yn ymgyrchydd dewr ar gyfer gwell gofal iechyd, gan ddefnyddio ei phrofiad ei hun er mwyn dadlau ar ran eraill."
Very sad to hear about the death of Ann Clwyd, a pioneer and the only political female role model for women in Wales over a long period. She was a true radical and was inspired by her early years serving as a Euro MP before going on to make a significant impact in Westminster. pic.twitter.com/4x3uAygAOf
— Eluned Morgan (@Eluned_Morgan) July 22, 2023
Dywedodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan mewn teyrnged iddi fod Ann Clwyd yn "arloeswr a'r unig wleidydd benywaidd oedd yn fodel rôl yng Nghymru am gyfnod hir.
"Roedd yn radical yng ngwir ystyr y gair ac fe gafodd ei hysbrydoli gan ei blynyddoedd cynnar yn gwasanaethu fel Aelod Seneddol Ewropeaidd cyn mynd ymlaen i wneud gwahaniaeth sylweddol yn San Steffan."
So very sad to hear of the death of Ann Clwyd our lovely @welshlabour and @UKLabour friend and former colleague as MP for Cynon Valley. Ann really was a trailblazer for women, not just in Wales but across the UK and abroad. Determined, passionate, fierce and stood her ground /1
— Jo Stevens (@JoStevensLabour) July 22, 2023
Mewn teyrnged iddi, dywedodd AS Llafur dros Gaerdydd Canolog Jo Stevens fod "Ann yn arloeswr i fenywod, nid yn unig yng Nghymru ond ar draws y DU a thramor.
"Yn benderfynol, angerddol ac yn dal ei thir, roedd yn dangos cryfder a chymeriad mawr."
Very sorry to hear Ann Clwyd has passed away over night. Ann was hugely supportive of myself since I entered politics. I considered Ann a good friend & someone who was passionate to help others
— Cllr Andrew Morgan OBE (@AndrewMorganRCT) July 22, 2023
Ahead of Christmas a few of us had food with Ann who was as sharp as ever. RIP Ann. pic.twitter.com/g31S2aiTlQ
Ychwanegodd Arweinydd Cyngor Rhondda Cynon Taf Andrew Morgan ei fod yn “drist iawn i glywed fod Ann Clwyd wedi ein gadael dros nos. Roedd Ann wedi fy nghefnogi’n fawr ers i mi ddechrau yn y byd gwleidyddol.
"Roeddwn yn ystyried Ann fel ffrind da a rhywun oedd yn angerddol i helpu eraill.
“Cyn y Nadolig fe wnaeth rhai ohonom ni gael bwyd gydag Ann a oedd mor siarp ag erioed. Cwsg yn dawel Ann.”
I’m deeply saddened to hear of the passing of Ann Clwyd. A formidable figure, she never shied away from fighting for her beliefs, standing on principle no matter who that may have upset. She was a passionate servant of the people of the Cynon Valley and will be deeply missed.
— Andrew RT Davies (@AndrewRTDavies) July 22, 2023
Ychwanegodd Arweinwyr y Ceidwadwyr Cymreig ei fod yn "hynod drist o glywed am farwolaeth Ann Clwyd.
"Roedd yn gwasanaethu pobl Cwm Cynon yn angerddol a bydd yn cael ei cholli yn ofnadwy."