Newyddion S4C

'Eithriadol o drist': Gwasanaeth i nodi 90 mlynedd ers Trychineb Glofa Gresffordd

22/09/2024
Trychineb Gresffordd

Fe gafodd gwasanaeth ei gynnal fore dydd Sul i nodi 90 mlynedd ers Trychineb Glofa Gresffordd.

Roedd mwy na 500 o ddynion yn gweithio dan ddaear pan rwygodd ffrwydrad trwy'r pwll yn oriau mân y bore ar 22 Medi, 1934.

Roedd nifer y gweithwyr ar y safle yn llawer mwy na'r arfer gan fod nifer wedi dyblu eu shifftiau er mwyn iddyn nhw allu gwylio gêm bêl-droed yn Wrecsam yn ddiweddarach y diwrnod hwnnw.

Dim ond chwech o'r glöwyr o'r rhan honno o'r pwll glo a lwyddodd i ddringo allan o'r mwg a'r llwch, a'r tanau tanddaearol cynddeiriog a oedd yn llosgi eu cydweithwyr.

Bu farw 266 o ddynion a bechgyn y diwrnod hwnnw.

Yn eu gêm bêl-droed ddydd Sadwrn yn erbyn Crawley Town, fe wnaeth Clwb Pêl-droed Wrecsam wisgo eu cit du oddi cartref yn y Cae Ras yn hytrach na’u cit coch arferol.

Roedd teyrngedau cyn y gêm hefyd, gyda munud o dawelwch a pherfformiad o Emyn Glowyr Gresffordd gan fand Llai.

Bydd tîm menywod y clwb yn gwisgo’r cit du yn eu gêm yn erbyn Llansawel ddydd Sul hefyd. Mae’r cit yn cynnwys patsh sydd yn cynnwys lamp cloddio ac olwyn lofaol.

Fe wnaeth Clwb Pêl-droed Gresffordd roi teyrnged, gan ddweud: “Mae Gresffordd yn parhau i gofio’r drasiedi hon a ysgydwodd ein cymuned yn Wrecsam. 90 mlynedd yn ddiweddarach, ni fyddwn byth, byth yn anghofio'r 266 o ddynion a gollodd eu bywydau.”

Roedd gwasanaeth coffa blynyddol i nodi’r trychineb yn cael ei gynnal am 11.00 ddydd Sul ger Cofeb Olwyn y Glowyr, Bluebell Lane, Pandy.

Dywedodd Maer Wrecsam, y Cynghorydd Beryl Blackmore: “Mae trychineb pwll glo Gresffordd yn rhan eithriadol o drist o hanes Wrecsam.

“Yn anffodus, fe wnaeth bron i bob pentref yn y sir golli rhywun o ganlyniad i’r trychineb yma a gadawyd llawer o famau, gweddwon a phlant mewn galar.

“Rhaid i ni beidio byth ag anghofio’r pris y gwnaethant ei dalu yn enw glo.”

Llun: Clwb Pêl-droed Gresffordd / Tony Bennett (Art UK)

 

Newyddion diweddaraf

Mae'r wefan hon yn defnyddio cwcis i sicrhau eich bod chi'n cael y profiad gorau ar ein gwefan.