Fe fydd etholiad yn cael ei gynnal yng Ngogledd Iwerddon wedi i bleidiau fethu dod i gytundeb i greu llywodraeth newydd. 

Dywedodd Ysgrifennydd Gogledd Iwerddon Chris Heaton-Harris ddydd Gwener y byddai etholiad yn cael ei gynnal, ond nad oedd angen iddo osod dyddiad penodol eto.

“Rwyf wedi gwrando ar arweinwyr y pleidiau, rwy’n mynd i siarad â nhw i gyd eto wythnos nesaf. Ond byddaf yn galw etholiad," meddai.

“Pam ei alw nawr? Oherwydd fy mod yn rhwym yn gyfreithiol i wneud hynny. Rwyf wedi cael llawer a llawer o sgyrsiau gyda’r holl bleidiau a byddaf yn parhau i wneud hynny.

“Rwy’n clywed y neges fydd pleidiau’n dweud nad ydyn nhw wir eisiau etholiad o gwbl, ond mae bron pob un ohonyn nhw’n bleidiau sydd wedi ymrwymo i’r gyfraith sy’n golygu bod angen i mi alw etholiad.

“Felly byddwch chi'n clywed mwy gen i ar y pwynt penodol hwnnw yr wythnos nesaf.”

Ethol llefarydd

Fe wnaeth y cynulliad ym Melfast fethu ag ethol llefarydd newydd yn ystod sesiwn ddydd Iau - rôl sydd angen ei llenwi cyn ffurfio llywodraeth newydd. 

Daw hyn wedi i'r DUP wrthod cydweithio gyda'r sefydliad datganoledig mewn gwrthwynebiad i'r Protocol Gogledd Iwerddon. 

Roedd y blaid wedi dweud na fyddai'n ystyried cydweithio er mwyn ffurfio llywodraeth tan fod y rhwystrau economaidd rhwng Gogledd Iwerddon a Phrydain Fawr sydd wedi'u gosod gan y protocol yn cael eu codi. 

Fe gafwyd etholiad yn y rhanbarth ym mis Mai, pan ddaeth Sinn Fein yn blaid fwyaf yn lle'r DUP - y tro cyntaf yn hanes y cynulliad yng Ngogledd Iwerddon i blaid weriniaethol ennill y nifer fwyaf o seddi. 

Cydweithio

Mae arweinydd y DUP, Syr Jeffrey Donaldson, wedi dweud bod y blaid wedi gwrthod cydweithio i greu llywodraeth oherwydd nad oes digon o gynnydd wedi'i wneud i dawelu pryderon dros y protocol.

"Mae gennym fandad clir yn dilyn etholiadau'r Cynulliad, a ni fyddwn yn enwebu gweinidogion i lywodraeth tan fod camau wedi'u cymryd i ddiddymu'r rhwystrau masnachu o fewn ein gwlad ac ailsefydlu ein lle o fewn marchnad fewnol y DU."

Wrth ymateb i'r sefyllfa yn y siambr ddydd Iau, dywedodd arweinydd Sinn Fein, Michelle O’Neill, fod y DUP wedi gadael Gogledd Iwerddon "yn nhrugaredd Llywodraeth Geidwadol greulon a chamweithredol." 

"Mae'r rhan fwyaf ohonom yma eisiau gwneud y swydd y cawsom ein hethol i'w gwneud," meddai.