COP26: Newidiadau munud olaf i'r cytundeb yn 'siomedig'

World News
NS4C 14/11/2021

Mae Uwchgynhadledd newid hinsawdd COP26 wedi dod i ben.

Ar ôl 15 diwrnod o drafod yng Nglasgow, mae arweinwyr y byd wedi dod i gytundeb ar y camau nesaf i fynd i’r afael â newid hinsawdd.

Ond wrth gyhoeddi'r cytundeb ar ôl diwrnod ychwanegol o drafod, dywedodd Alok Sharma, llywydd yr Uwchgynhadledd mai "buddugoliaeth fregus iawn" ddaeth o COP26.

Felly, beth yw cynnwys y cytundeb a pham fod rhai yn siomedig?

Rhai o brif addewidion y cytundeb

Dyma’r cytundeb mwyaf hanesyddol ar newid hinsawdd ers 2015, pan gyhoeddwyd Cytundeb Paris.

Ddydd Sadwrn, dywedodd Alok Sharma bod arweinwyr y byd wedi cytuno i:

  • Leihau defnydd glo a thanwyddau ffosil yn raddol
  • Roi mwy o arian i wledydd datblygiedig i fynd i’r afael â newid hinsawdd
  • Ail-ymweld â thargedau i dorri allyriadau y flwyddyn nesaf er mwyn ceisio cyrraedd y prif darged o gadw cynnydd newid hinsawdd i 1.5C

Rhai o'r addewidion eraill

  • Mae’r DU wedi dweud ei bod yn anelu i gael 75% o’i ffermwyr i ymrwymo i arferion carbon isel erbyn 2030
  • Bydd mwy na 100 o wledydd yn rhoi diwedd ar ddatgoedwigo erbyn diwedd 2030
  • Bydd 100 o wledydd yn torri allyriadau nwy methan gan 30% erbyn 2030.
  • Mae mwy na 40 o wledydd wedi cytuno i gyflymu targedau ar gyfer technoleg gwyrdd a fforddiadwy yn fyd eang erbyn 2030

Pam fod pobl yn credu na fydd prif darged COP26 cael ei gyflawni?

Prif flaenoriaeth COP26 oedd i “gadw 1.5C” yn fyw. Roedd hyn yn golygu y dylai gwledydd y byd ymrwymo i leihau cynnydd yn nhymheredd y byd i 2°c, gan geisio’i gadw i 1.5°c.

Ond, mae nifer yn dweud nad yw’r addewidion yn y cytundeb yn mynd i gyflawni hynny.

Un o'r rhesymau dros hynny yw y cafodd y cytundeb ei newid yn y munudau olaf wrth i’r geiriad ar addewidion i symud oddi wrth defnyddio glo gael eu haddasu.

Yn lle addo i “atal defnydd glo yn raddol” cafodd y drafft terfynol ei newid i “leihau defnydd glo yn raddol” ar ôl i India bwyso am y newid.

Hynny yw, "phase-down" yn lle "phase-out".

Beth yw’r ymateb?

Dywedodd llywydd COP26, Alok Sharma bod y newidiadau’n “siomedig.”

Wrth iddo gyhoeddi'r cytundeb, dywedodd ei fod yn "deall siomedigaeth pobl" ac ymddiheurodd am sut bu'n rhaid i'r trafodaethau barhau am ddiwrnod ychwanegol.

Roedd gweinidogion o Lywodraeth Cymru, gan gynnwys y Prif Weinidog Mark Drakeford, yn bresennol yng Nglasgow am rai o'r trafodaethau.

Dywedodd Mr Drakeford wrth raglen Newyddion S4C: “Wel mae lot o bethau pwysig wedi cael eu cytuno yn Glasgow. ond mae rhai pethau bydd rhaid i ni fwrw ymlaen i neud fwy.

"Os ni'n mynd i aros jyst gyda phopeth ni wedi cytuno yn Glasgow, bydd hwnna ddim yn yn ddigonol," ychwanegodd.

"Ond maen nhw wedi cytuno i ddod 'nôl 'da'i gilydd a bwrw mlaen i drafod y pethau eraill bydd rhaid i ni gael yn eu lle i delivero ar bopeth o ni wedi cytuno yn barod ym Mharis, dyna ble mae'r gobaith yn dal i fod.”

'Nid dyma'r cytundeb oedd angen'

Ar raglen Dewi Llwyd ar BBC Radio Cymru fore dydd Sul, dywedodd cyfarwyddwr Cyfeillion y Ddaear Cymru, Haf Elgar, bod ganddi “deimladau reit gymysg” ynglyn â chynhadledd COP26. 

Dywedodd: “Nid dyma’r cytundeb oedd ei angen. Mae’r darn papur sydd wedi ei gyhoeddi ar y diwedd yn siomedig iawn mae’n rhaid cyfadde.”

Dywedodd bod y newid i’r drafft terfynol a’r addewidion ar lo yn “siomedig.”

Ond, ychwanegodd bod canlyniadau’r Uwchgynhadledd yn “gychwyn oleiaf” a bod “y frwydr yn parhau, does dim opsiwn arall.”

Mewn ymateb i'r cytundeb, rhannodd yr ymgyrchydd ifanc Greta Thunberg neges ar ei thudalen Twitter gyda'r dywediad y defnyddiodd sawl gwaith mewn protestiadau yn ystod COP26: "Blah, blah, blah."

Ond, pwysleisiodd bod "y gwaith go iawn yn parhau tu allan i'r neuaddau hyn. A ni fyddwn yn rhoi'r gorau iddi, byth."

Llun: AlokSharma_RDG drwy Twitter