COP 26: ‘Gwnewch i archfarchnadoedd ddatgelu faint o fwyd maen nhw’n gwastraffu’
Fe ddylai archfarchnadoedd "ddatgelu faint o fwyd maen nhw’n ei wastraffu" yn ôl academydd o Brifysgol Aberystwyth.
Ar ben hynny, mae Dr Siobhan Maderson yn dadlau y dylai cynghorau a lleoliadau lletygarwch hefyd gofnodi eu gwastraff, a chyrraedd targedau i leihau hyn yn flynyddol.
Mae’r alwad yn rhan o ymchwil newydd gan Dr Maderson a’i chydweithwyr fydd yn cael ei gyflwyno yn yr uwchgynhadledd hinsawdd COP26 ddydd Llun.
Yn fyd eang, mae gwastraff bwyd yn gyfrifol am rhwng 8-10% o allyriadau nwyon tŷ gwydr.
Yn ôl elusen atal gwastraff, Wrap, mae’r Deyrnas Unedig yn cynhyrchu tua 9.5 miliwn tunnell o wastraff bwyd bob blwyddyn, ac mae cartrefi yn gyfrifol am 70% o hyn.
Ond yn ôl Dr Maderson, mae angen tynnu sylw i’r gwastraff sy’n cael ei gynhyrchu ar gyfnodau eraill o’r gadwyn gyflenwi.
Dywedodd: “Ar hyn o bryd, mae llawer o’r gwaith sy’n cael ei wneud ar leihau gwastraff bwyd yn canolbwyntio ar gartrefi a defnyddwyr, ond mae ein hymchwil ni yn dangos bod yna wastraff a systemau aneffeithiol ledled y system.”
Ychwanegodd bod hyn i’w weld ar y fferm, ac o ganlyniad i “gytundebau cyfyngol” rhwng cyflenwyr a manwerthwyr.
Fixing the #ClimateCrisis includes changing our food systems. Let's make them work better @COP26 - for people and planet #foodsovereignty #regenerativeagriculture https://t.co/R16EQGNSUi
— Dr. Siobhan Maderson (@SiobhanMaderson) November 1, 2021
Yn 2019 fe wnaeth dros 100 o sefydliadau yn y diwydiant bwyd, gan gynnwys holl brif archfarchnadoedd y DU, addo cymryd camau i haneru gwastraff bwyd.
Yn COP26 ddydd Sadwrn, fe wnaeth pump o’r prif archfarchnadoedd – Tesco, Sainsbury’s, Waitrose, Co-op ac M&S, addo lleihau allyriadau carbon, datgoedwigo a’r gwastraff bwyd a phecynnu y maent yn eu cynhyrchu.
Bydd eu datblygiad yn cael ei fonitro gan y grŵp cadwraeth, WWF, sydd wedi disgrifio gwastraff bwyd fel “un o’r bygythiadau mwyaf i’n planed”.
Yn ôl Dr Maderson, mae angen cefnogi ymdrechion i greu system bwyd sy’n “fwy effeithlon yn amgylcheddol”, gan awgrymu y dylai prisiau bwyd gynnwys y gost o ddelio gyda'r gwastraff.
“Mae angen i ni edrych y tu hwnt i wastraff cartref unigol, a mynd i’r afael â cholled a gwastraff ym mhob rhan o’r system fwyd,” meddai.
“Mae cadwyni cyflenwi mawr, cymhleth yn arwain at orgynhyrchu a gor-stocio. Mae gwastraff na ellir ei osgoi, yn ogystal â bwyd sydd wedi'i ddifetha neu ei ddifrodi, fel arfer yn cael ei anfon i safleoedd tirlenwi, oherwydd y rheoliadau cyfredol ar ail-bwrpasu colledion a gwastraff bwyd.”
Bydd newid hinsawdd yn parhau i gael ei drafod yn uwchgynhadledd COP26 tan ddydd Gwener, 12 Tachwedd.