Fe fydd arddangosfa o lawysgrifau prin a thrysorau eraill yn cael ei chynnal i nodi 1500 mlynedd ers sefydlu Bangor.

Fe fydd yr arddangosfa ym Mhrifysgol Bangor yn nodi 1500 mlynedd ers i Deiniol Sant sefydlu ei fynachdy yn y ddinas yn 525 OC. 

Daw enw'r ddinas o  'bangor’, sef enw’r ffens a adeiladodd Deiniol i amgáu ei gymuned weddi. 

Mae’r gadeirlan yn parhau i wasanaethu'r ddinas a dyfodd o amgylch yr anheddiad gwreiddiol hwn.

Yn yr arddangosfa fe fydd “eitemau prin ac arwyddocaol o gasgliad archifol y Brifysgol ochr yn ochr â deunyddiau gwerthfawr o Lyfrgell y Gadeirlan”. 

Mae'r casgliad wedi bod yng ngofal Prifysgol Bangor ers sawl degawd. 

Fe fydd ymwelwyr yn gweld llawysgrifau goliwiedig, llyfrau prin wedi eu hargraffu, a dogfennau archifol sy'n adrodd hanes y ganolfan eglwysig hynafol hon yng Nghymru.

Mae'r arddangosfa yn cael ei chynnal tan 19 Rhagfyr 2025 ar-lein ac ym Mhrif Adeilad y Celfyddydau, Prifysgol Bangor. 

Dywedodd Rheolwr Archifau a Chasgliadau Arbennig Prifysgol Bangor, Elen Wyn: "Mae'r arddangosfa hon yn cynnig cyfle unigryw i archwilio 1500 mlynedd barhaus o dreftadaeth grefyddol a diwylliannol."

“Mae'r deunyddiau yr ydyn ni'n eu harddangos yn amlygu rhan bwysig Cadeirlan Bangor yn hanes Cymru a stori ehangach Cristnogaeth ym Mhrydain.

"Mae'n anrhydedd cael bod yn rhan o ddathliadau Cadeirlan a Dinas Bangor ac mae’n gyfle gwych i arddangos yr eitemau prin ac arwyddocaol yn Llyfrgell y Gadeirlan."

Dywedodd Esgob Ynys Enlli ac Esgob Cynorthwyol Esgobaeth Bangor, David Morris: "Ers pymtheg canrif, mae Cadeirlan Bangor wedi bod yn symbol o ffydd a chymuned yng Nghymru.

“Mae'r arddangosfa hon yn cyfleu hanes diddorol ein cadeirlan a'i rôl hanfodol ym mywyd ysbrydol Cymru ar hyd yr oesoedd."