“Fe esblygodd o ac fe ddatblygodd o yn ddull o fy nghynnal i drwy gyfnodau eithaf tywyll.”

Wedi i Rhian Wyn Griffiths o Gaerdydd dderbyn diagnosis o ganser y fron ym mis Mawrth 2021, fe aeth ati i gofnodi ei thaith mewn cyfres o ddyddiaduron.

Ar ôl teimlo lwmp yn ei bron ym mis Chwefror 2021 a chadarnhad fis yn ddiweddarach ei fod yn ganser, dechreuodd Rhian ar driniaeth ar dabledi am naw mis.

Wedi iddi gael gwybod nad oedd y tabledi wedi llwyddo i leihau'r lwmp, fe gafodd lawdriniaeth lwmpectomi ym mis Ionawr 2022 cyn gorfod cael llawdriniaeth mastectomi i godi'r fron ar ddydd San Ffolant 2022. 

Ar ôl codi'r fron, dechreuodd ar chwe thriniaeth cemotherapi cyn mynd ymlaen i dderbyn wythnos lawn o radiotherapi ym mis Medi 2022. 

"Ma'i 'di bod yn dipyn o daith, dwi dal ar y daith honno oherwydd dwi yn Felindre bob tri mis yn cael chwistrelliad a chwrs o galsiwm bob chwe mis a'r holl nod ydy trio atal y canser rhag dychwelyd i'r corff," meddai wrth Newyddion S4C. 

Image

Fe wnaeth Rhian gadw dyddiaduron o’i thaith ganser yn ystod y cyfnod heriol. 

“Ma’ pob un person â’u ddull o ymdrin â heriau bywyd,  ma’ rhai wrth gwrs yn gallu tynnu llunie, ma’ rhai yn gallu mynd at biano a chyfansoddi. I fi, oedd trin geirie a ‘sgwennu yn rhywbeth fuodd o help i fi, ac oedd sawl un yn fy annog i neud hyn," meddai wrth Newyddion S4C.

“Un o’r dulliau nes i oedd cadw dyddiadur ag ar y dechre, o’n i jyst yn nodi fy nheimlade, yn teimlo yr hyn o’n i wedi ei wneud yn y dydd, ond mi dyfodd y peth mewn ffordd."

Ychwanegodd: "Mewn ffordd, fe esblygodd o ac fe ddatblygodd o yn ddull o fy nghynnal i drwy gyfnodau eithaf tywyll cemotherapi ac yn rhywbeth roddodd ryddhad i fi a rhywbeth mewn ffordd nath neud i mi deimlo ‘mod i’n cael gwared o’r emosiynau oedd yn corddi yna i hefyd.”

'Siwrne pawb yn wahanol'

A hithau’n fis codi ymwybyddiaeth o ganser y fron ym mis Hydref, mae’r dyddiaduron wedi cael eu cyhoeddi mewn cyfrol o’r enw Lwmp. 

“Beth ydy Lwmp ydy cofnod o’n siwrne i, a ma’ siwrne pawb yn wahanol a dwi’n meddwl bod hi’n bwysig iawn tanlinellu hynny,” meddai Rhian. 

“Hynny yw, ma’ pob un person a pob un ffrind dwi ‘di siarad gyda nhw wedi wynebu falle’r un un canser ond mae eu taith a’u triniaeth nhw wedi bod yn wahanol a cofnod o fy nhriniaeth i ydy o, gan obeithio y bydd o help i eraill sy’n cael yr un newyddion sydd yn ysgwyd eu byd nhw.”

Yn ôl y wybodaeth ddiweddaraf gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, roedd 2952 o achosion newydd o ganser y fron yn y flwyddyn 2021. 

Canser y fron ydy'r canser mwyaf cyffredin yn y DU, gydag un ddynes yn derbyn diagnosis bob 10 munud, yn ôl elusen Breast Cancer Now. 

Yn ôl yr elusen, mae'r canser yn parhau yn un o 'brif heriau iechyd y DU' yn yr oes sydd ohoni.

Image

Roedd ysgrifennu yn gyfle i Rhian i ddod i delerau â’r diagnosis. 

“Does na’m ffordd o wneud i’r teimlad fod yn rhywbeth gwell nag ydi o, be’ o’n i’n deimlo oedd yn bwysig ydy bod rhywun yn ysgrifennu’r hyn oedd o neu hi yn ei deimlo,” meddai. 

“I fi, dyna sut o’n i’n gweld y byd yn y cyfnod yna. Dydw i ddim yn arbenigwr meddygol ac nid llawlyfr meddygol ‘mo Lwmp ond beth oedd y dyddlyfr i fi oedd cyfle i fi drio dod i’r afael â’r hyn o’n i’n glywed.

“Ges i sawl apwyntiad a rollercoaster o’n i’n galw’r profiad oherwydd fuodd ‘na sawl cyfnod lle oedd ‘na heria ychwanegol yn dod ar hyd y daith.”

'Dinoethi fy hun mewn print'

Gobaith Rhian ydy cynnig cysur i eraill sy’n wynebu sefyllfa debyg.

“Ma’n rhyfedd yndydi – ma’ pobl yn deud wrtha fi bo’ fi wedi bod yn ddewr iawn yn eu rhannu nhw, bo’ nhw’n onesd iawn ac yn gignoeth, ac fy mod i wedi yn llythrennol dinoethi fy hun mewn print mewn ffordd,” meddai. 

“Dwi ddim yn meddwl amdana fo fel yna oherwydd i fi, jyst cofnod gonest ydy o felly i fi, fyswn i ddim wedi cyhoeddi nhw heblaw bod pobl wedi deud wrtha fi y bysa nhw o help i eraill. 

“Os ydyn nhw yn mynd i helpu unrhyw un sydd yn cael y diagnosis yma, mi fydda i’n falch a mi fydda i’n teimlo fy mod i gobeithio wedi gafael yn llaw rhywun arall ar hyd y daith.”

Image

Mae Rhian yn gobeithio rhannu ei phrofiad er mwyn dangos bod yna obaith er yr anobaith ar adegau. 

“Dwi’n gobeithio be’ ma Lwmp yn ei wneud ydy dangos y gynhaliaeth a’r flanced o gariad ma’ rhywun yn ei gael gan deulu a gan ffrindia, a falle y strategaethe ma' rhywun yn gallu mynd i’r afael â nhw er mwyn trio dod allan o’r twnel sy’n ymddangos fel twnel eithaf tywyll a du ar adegau," meddai. 

“Ond doedd o ddim yn brofiad chwerwfelys hyd yn oed oherwydd does ‘na ddim un ffordd o wneud i ddiagnosis fel hyn ymddangos yn well, ond bod rhywun yn ymateb iddo fo mewn dull positif a bod rhywun yn benderfynol o fod isio byw."