Mae tribiwnlys safonau wedi dod i'r casgliad fod cyn-gynghorydd gyda Chyngor Gwynedd wedi torri côd ymddygiad i gynghorwyr.

Roedd Iwan Huws wedi derbyn rhybudd amodol am drosedd o “Dwyll drwy gamddefnyddio swydd” drwy geisio twyllo ei gyflogwr wrth gamddefnyddio arian meddai tribiwnlys Panel Dyfarnu Cymru.

Fe ddaeth y tribiwnlys i'r penderfyniad mewn gwrandawiad yn achos Mr Huws ddydd Mercher, gan gyhoeddi eu canfyddiad nos Iau.

Gwahardd

Yn eu Hysbysiad o'r Penderfyniad yn dilyn y gwrandawiad, dywedodd y Panel fod Mr Huws wedi ei wahardd rhag bod yn gynghorydd am dair blynedd.

Dywedodd y Panel mewn datganiad: "Derbyniodd Panel Dyfarnu Cymru gyfeiriad gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru parthed honiad wnaed ynglyn a’r cyn-Gynghorydd Huws. 

"Yr honiad oedd iddo dorri côd Ymddygiad Cyngor Sir Gwynedd trwy dderbyn Rhybudd Amodol am drosedd o “Dwyll drwy gamddefnyddio swydd” drwy geisio twyllo ei gyflogwr, wrth gamddefnyddio arian. 

"Cafodd ei ystyried yn rhesymol fod rhybudd amodol a chamymddygiad yr Aelod wedi dod â'i swydd fel aelod â’i Gyngor Sir i anfri.

"Penderfynodd y Tribiwnlys Achos yn unfrydol y dylai’r cyn-Gynghorydd gael ei anghymhwyso rhag dal swydd gyhoeddus mewn unrhyw awdurdod perthnasol, fel y’i diffinir yn adran 49(6) o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000, am gyfnod o dair blynedd o ddyddiad y dyfarniad."

Fe fydd rhagor o fanylion yr achos yn cael eu cyhoeddi maes o law mewn Adroddiad Penderfyniad.

Mae gan Mr Huws yr hawl i geisio caniatad yr Uchel Lys i apelio’n erbyn dyfarniad y tribiwnlys.

Ymddiswyddo

Roedd Mr Huws yn cynrychioli ward Bethel a'r Felinheli ar ran Plaid Cymru, cyn iddo ymddiswyddo o Gyngor Gwynedd ar 18 Medi.

Nid yw’n eglur os oedd penderfyniad Mr Huws i adael y cyngor yn gysylltiedig â’r ymchwiliad i'w ymddygiad gan y tribiwnlys.

Roedd cwyn am Mr Huws wedi ei hystyried gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, cyn i'r mater gael ei gyfeirio ymlaen at Banel Dyfarnu Cymru.

Mae Panel Dyfarnu Cymru yn dribiwnlys annibynnol, gyda'r gwaith o benderfynu ar honiadau o dorri rheolau gan aelodau etholedig o gynghorau'r wlad.

Côd ymddygiad

Roedd y tribiwnlys wedi ystyried os oedd Mr Huws wedi ymddwyn yn groes i un cymal penodol yn y côd ymddygiad i gynghorwyr.

Mae’r cymal hwnnw yn nodi bod yn rhaid i gynghorydd “beidio ag ymddwyn mewn ffordd y gellid yn rhesymol ei hystyried yn un sy'n dwyn anfri ar eich swydd neu ar eich awdurdod.”

Yn gyn-ymgeisydd Plaid Cymru yn etholaeth Aberconwy yn 2011, roedd Iwan Huws yn gyn-Brif Weithredwr Parc Cenedlaethol Eryri am gyfnod.

Mae wedi gweithio i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn y gorffennol hefyd fel eu cyfarwyddwr dros Gymru.

Cafodd ei ethol yn gynghorydd sir yn 2022.