Mae Llywodraeth y DU wedi cadarnhau eu bod nhw’n bwriadu cyhoeddi newidiadau sylweddol i’r system gyfiawnder troseddol yng Nghymru a Lloegr yn ystod yr wythnos nesaf.

Mae adroddiadau y bydd achosion llys sy’n cael eu clywed gan reithgor yn cael eu cyfyngu i achosion lle mae pobl wedi’u cyhuddo o dreisio, llofruddio neu ddynladdiad yn unig.

Mae’r Ysgrifennydd Cyfiawnder, David Lammy, wedi dweud y bydd y diwygiadau mawr yn cael eu cyhoeddi dros yr wythnos nesaf ac y byddant yn “rhoi dioddefwyr wrth galon” y system gyfiawnder.

Dywedodd y Weinyddiaeth Gyfiawnder (MoJ) y bydd y cynlluniau’n sicrhau bod cyfiawnder yn digwydd yn gynt ac yn arbed dioddefwyr “rhag blynyddoedd o oedi”.

Dywedodd y weinyddiaeth y bydd Mr Lammy, sydd hefyd yn Ddirprwy Brif Weinidog, yn bwrw ymlaen â llawer o’r argymhellion a wnaed mewn adolygiad gan Syr Brian Leveson.

Fe wnaeth Syr Brian argymell y dylid cadw rheithgorau i glywed yr achosion mwyaf difrifol, gyda throseddau llai difrifol yn cael eu dargyfeirio i lysoedd ynadon neu i lys lle byddai barnwr yn eistedd gyda dau ynad lleyg.

Mae tua 80,000 o achosion yn disgwyl cael eu clywed yn Llys y Goron, a gallai’r ffigwr hwnnw’n gallu cyrraedd 100,000 erbyn 2028 os na wneir camau i’w leihau, meddai’r weinyddiaeth.

Mae rhai achosion yn y system gyfiawnder ar hyn o bryd na fydd yn cael eu clywed tan 2030.

Dywedodd Mr Lammy: “Fe wnaethon ni etifeddu argyfwng yn y llysoedd; system gyfiawnder sydd wedi’i gwthio i ymyl y dibyn.

“Ni fyddwn yn caniatáu i bobl ddioddef fel y gwnaethon nhw o dan y llywodraeth ddiwethaf. Rhaid i ni roi dioddefwyr yn flaenllaw ac wrth galon y system gyfiawnder.

“Y tu ôl i bob un o’r miloedd o achosion sy’n aros i fynd i’r llys mae bywyd dynol wedi’i ohirio.”

Mae’r Ceidwadwyr wedi beirniadu’r cynlluniau, gyda’r Ysgrifennydd Cysgodol Cyfiawnder Torïaidd, Robert Jenrick, yn dweud y byddant yn “amddifadu dinasyddion Prydain o ryddid hynafol”.

“Mae’r hawl i gael eich rhoi ar brawf gan eich cyfoedion wedi bodoli ers dros 800 mlynedd – ni ddylid ei thaflu i ffwrdd yn ddihid.

“Dylai Lammy dynnu ei fys allan a chael y llysoedd i eistedd bob awr o’r dydd i symud achosion yn eu blaenau.”