Bydd dioddefwyr y sgandal gwaed yn yr 1970au a'r 80au yn derbyn taliadau gan gynllun cymorth am oes, meddai Llywodraeth Prydain.

Mae Llywodraeth Prydain wedi cyhoeddi y bydd taliadau cynllun cymorth ar gyfer dioddefwyr y sgandal gwaed wedi'i heintio – gan gynnwys partneriaid mewn profedigaeth – yn parhau am oes, a hynny ar wahân i'r taliadau iawndal. 

Cafodd 283 o gleifion yng Nghymru wedi’u heintio â hepatitis C yn y 70au a’r 80au. O’r rheini, roedd 55 hefyd wedi’u heintio â HIV.

Bydd rhai pobl sydd wedi eu heffeithio hefyd yn cael taliad “effaith gymdeithasol” i gydnabod sgil effeithiau'r stigma sy’n gysylltiedig â’r trychineb.

Daw hyn wrth i'r Llywodraeth gyhoeddi ei bod wedi derbyn y “mwyafrif” o argymhellion gan ymchwiliad cyhoeddus i'r sgandal gwaed wedi'i heintio.

Bydd dioddefwyr a gafodd eu defnyddio'n ddiarwybod ar gyfer ymchwil hefyd yn gymwys i gael £10,000 ychwanegol, gyda dyfarniad uwch o £15,000 i’r rhai a gafodd driniaeth fel plant mewn achos yng Ngholeg Treloar yr Arglwydd Faer.

Yn ôl Swyddfa'r Cabinet, bydd pobl wedi eu heintio – boed yn fyw neu'n farw – yn dechrau derbyn taliadau trwy'r fframwaith newydd erbyn diwedd y flwyddyn.

Bydd y rhai eraill sydd wedi eu heffeithio gan y sgandal yn dechrau derbyn taliadau yn 2025, meddai.

Beth yw'r sgandal gwaed?

Cafodd mwy na 30,000 o bobl HIV a Hepatitis C ar ôl iddyn nhw gael gwaed neu drallwysiad gwaed oedd wedi ei heintio.

Mae 3,000 o bobl ym Mhrydain wedi marw ers derbyn y gwaed yn y 70au ac 80au.

Yn eu mysg oedd Colin Smith o Gasnewydd a fu farw yn saith oed yn 1990 ar ôl derbyn cynnyrch gwaed heintiedig gan yr Athro Arthur Bloom, meddyg byd-enwog yn Ysbyty Athrofaol Cymru.

Dywedodd yr ymchwiliad i'r sgandal bod y "gwir wedi cael ei guddio" a bod dioddefwyr wedi cael eu "methu dro ar ôl tro" gan feddygon, y GIG a’r Llywodraeth.

Ar ôl i ganfyddiadau'r ymchwiliad gael eu cyhoeddi fis Mai, dywedodd y Llywodraeth y byddai dioddefwyr yn cael taliadau iawndal.

Image

Cafodd yr uwch fargyfreithiwr, Syr Robert Francis KC, ei enwi fel cadeirydd dros dro'r Awdurdod Iawndal Gwaed Heintiedig.

Ers hynny, mae wedi gwneud 75 o gynigion i fynd i’r afael â phryderon am y cynlluniau iawndal presennol.

Roedd y rhain yn cynnwys dyfarniad uwch i’r rhai a oedd wedi bod yn rhan o achos “erchyll” o brofi anfoesegol yn ysgol Treloar, yn ogystal â chynnydd yn y taliad “effaith gymdeithasol” i'r rhai a gafodd eu heffeithio.

Yn ôl yr ymchwiliad, cafodd disgyblion yn y coleg driniaeth am hemoffilia gan ddefnyddio cynhyrchion gwaed oedd wedi’u heintio â HIV a hepatitis. Fe wnaeth clinigwyr y GIG barhau â thriniaethau i ddatblygu eu hymchwil feddygol er eu bod yn ymwybodol o'r peryglon.

Dywedodd y Llywodraeth y byddai hefyd yn codi’r taliad effaith gymdeithasol i'r rhai sydd wedi byw yn yr un cartref â pherson heintiedig am fwy na dwy flynedd.

Ond ni chafodd holl argymhellion Syr Robert eu derbyn, gan gynnwys cynnig i uwchraddio taliadau cymorth y tu hwnt i chwyddiant Mynegai Prisiau Defnyddwyr.

'Carreg filltir bwysig'

Dywedodd y Tâl-feistr Cyffredinol a gweinidog Swyddfa’r Cabinet, Nick Thomas-Symonds: “Mae hon yn garreg filltir bwysig i ddioddefwyr ac ymgyrchwyr sydd wedi aros yn llawer rhy hir am gyfiawnder.

“Mae’r Llywodraeth wedi gwrando ar yr argymhellion gan Syr Robert Francis KC, wedi clywed y galwadau cryf am newid gan y gymuned ac wedi gweithredu.

“Rydyn ni’n mynd i wneud popeth o fewn ein gallu i ddarparu iawndal yn gyflym, ac mewn llawer o achosion yn darparu symiau sy’n newid bywydau pobl sydd wedi’u heintio ac sydd wedi’u heffeithio gan y sgandal hwn.

“Rydym yn gwybod na all unrhyw swm o iawndal fynd i’r afael yn llawn â’r difrod i bobl a ddioddefodd o ganlyniad i’r sgandal hwn. Dyna pam, ochr yn ochr â’r iawndal, mae’n rhaid i ni fwrw ymlaen â’r newidiadau diwylliannol ehangach i wneud yn siŵr na fydd dim byd fel hyn byth yn digwydd eto.”