Mae dyn wedi cael ei garcharu am gyflawni troseddau yn ymwneud â lles anifeiliaid ar fferm yn Sir Gâr.

Cafodd Thomas Raymond Jones o Fferm Penygraig yn Hendy-gwyn ar Daf ei garcharu am 18 wythnos am gyflawni 17 o droseddau.

Roedd y troseddau'n cynnwys achosi, caniatáu neu fethu ag atal dioddefaint diangen ac mae'n dilyn achos llys tri diwrnod yn Llys Ynadon Llanelli.

Cafodd orchymyn i dalu £26,805.10 o gostau'r erlyniad yn llawn o fewn chwe mis a gordal o £154. 

Mae Jones hefyd wedi ei wahardd rhag cadw a bod yn berchen ar anifeiliaid am 10 mlynedd.

Cafwyd Mr Jones yn euog o'r holl droseddau nad oedd eisoes wedi pledio'n euog iddyn nhw.

Roedd y rhain yn ymwneud â'r modd roedd yn gofalu am wartheg a chŵn ar ei fferm.

'Amodau anaddas'

Yn ystod eu hymweliad ym mis Chwefror 2024, daeth swyddogion iechyd anifeiliaid o hyd i wartheg yn cael eu cadw mewn amodau byw gwael.

Roedd sawl buwch yn gloff gyda charnau wedi gordyfu a chyflyrau croen. Nid oedd carcasau anifeiliaid wedi cael eu gwaredu'n briodol chwaith.

Daeth y swyddogion hefyd o hyd i gi oedrannus yn byw mewn amodau anaddas, gan ei fod yn cael ei gadw mewn lloc bach llawn sbwriel. 

Roedd y ci mewn cyflwr gwael ac roedd angen sylw milfeddygol arno ar unwaith. Fe aeth elusen anifeiliaid i gasglu'r ci.

Yn dilyn archwiliad milfeddygol, nodwyd bod y ci dan bwysau ac yn ddall â chataractau, gyda'i ewinedd hefyd wedi gordyfu.

Oherwydd lefel y dioddefaint, penderfynodd y milfeddygon roi'r ci i gysgu.

Yn dilyn yr ymweliad, cafodd Jones rybudd i gael gwared ar garcas buwch mewn sied a gwella amodau.

Wrth ddychwelyd naw diwrnod yn ddiweddarach, nododd swyddogion nad oedd gwelliannau digonol wedi'u gwneud.

Nid oedd unrhyw sylw milfeddygol wedi'i geisio ar gyfer y gwartheg cloff, ac nid oedd gweddillion anifeiliaid wedi'u gwaredu'n gywir. 

Roedd Jones wedi ceisio trin y gwartheg ei hun ac wedi trefnu i dorrwr carnau ymweld â'r fferm. 

Ond roedd y cynhyrchion a ddefnyddiwyd yn ymddangos yn hen a nodwyd yn y rhybudd bod sylw milfeddygol yn ofynnol. 

Daeth swyddogion hefyd o hyd i fuwch feichiog gloff yn byw mewn amodau anaddas.

Yn dilyn ymweliad gan filfeddyg ac Arolygiaeth Wledig Cymru, cafwyd hyd i nifer o wartheg heb dagiau clust, heb eu cofrestru'n briodol neu heb eu cofrestru o gwbl. Nodwyd bod chwe buwch yn denau a bod dwy yn denau iawn.

Gan fod nifer o bethau o'i le, gosododd Arolygiaeth Wledig Cymru gyfyngiad buches gyfan ar Fferm Penygraig nes bod modd datrys y problemau.

Bron i bum wythnos yn ddiweddarach, cafodd cwynion pellach eu hadrodd am garcas llo nad oedd wedi cael ei waredu'n briodol.

'Atebol'

Dywedodd y Cynghorydd Aled Vaughan Owen, yr Aelod Cabinet sy'n gyfrifol am les anifeiliaid: "Rwy'n falch bod gwaith caled tîm lles anifeiliaid Cyngor Sir Caerfyrddin unwaith eto wedi sicrhau canlyniad cadarnhaol o ran yr achos hwn. 

"Rwy'n gobeithio y bydd hyn yn atgoffa pawb y byddwn ni bob amser yn hyrwyddo lles anifeiliaid da ac yn dal y rhai nad ydyn nhw'n gwneud hynny yn atebol."

Roedd swyddogion iechyd anifeiliaid wedi ymweld â Fferm Penygraig yn 2022, yn dilyn cwynion nad oedd carcasau anifeiliaid yn cael eu gwaredu'n briodol. 

Cafodd rhybuddion eu cyflwyno i Jones i wella arferion, ond cafodd yr un troseddau eu cyflawni yn 2024.