Mae Rhun ap Iorwerth wedi dweud y byddai Llywodraeth Plaid Cymru yn cyflwyno taliad plant ‘trawsnewidiol’ i fynd i'r afael â lefelau cynyddol o dlodi plant yng Nghymru.

Yn ystod araith ei arweinydd, dywedodd Mr ap Iorwerth y byddai Plaid Cymru yn dechrau'r broses o weithredu'r taliad i "gynnal teuluoedd a chefnogi cymunedau", pe byddent yn ennill etholiad nesaf y Senedd, yn 2026.

Wrth annerch cynrychiolwyr yng nghynhadledd Gwanwyn Plaid Cymru yn Llandudno, dywedodd Mr ap Iorwerth "ni allwn barhau i fethu'r union bobl yr ydym yn dibynnu arnynt ar gyfer dyfodol mwy disglair", a beirniadodd Llafur a'r Ceidwadwyr am lefelau cynyddol o dlodi yng Nghymru.

Daw'r cyhoeddiad yn dilyn dadansoddiad gan Sefydliad Joseph Rowntree a ddatgelodd mai'r Alban yw'r unig ran o'r DU lle rhagwelir y bydd cyfraddau tlodi plant yn gostwng erbyn 2029, ble Taliad Plant yr Alban yn cael ei weithredu.

Yng Nghymru, rhagwelir y bydd tlodi plant yn cynyddu o 32.3% ym mis Ionawr 2025 i 34.4% erbyn mis Ionawr 2029.

Dywedodd Mr ap Iorwerth y byddai taliad 'Cynnal' Plaid Cymru yn fudd uniongyrchol wythnosol “i gefnogi'r rhai sydd ei angen fwyaf”.

Manteision

Dywedodd arweinydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth:

"Mae yna lawer y gall Cymru fod yn falch ohono - ond mae staen cenedlaethol yn parhau, marc andeladwy ar gymunedau hyd a lled ein gwlad. A dyna dlodi, a thlodi plant yn arbennig.

"Gan dynnu ar y profiad yn yr Alban a dysgu o'i fanteision trawsnewidiol, gallaf gyhoeddi heddiw y bydd Llywodraeth Plaid Cymru yn dechrau'r broses o weithredu taliad plant yng Nghymru – budd-dal uniongyrchol wythnosol i gefnogi'r rhai sydd ei angen fwyaf.

"Ar ôl 14 mlynedd o lymder o dan y Torïaid a 26 mlynedd o amwysedd o dan Lafur - byddai hon yn llywodraeth newydd wedi'i gwreiddio yng ngwerthoedd tegwch a chyfiawnder cymdeithasol.

"Bydd y taliad 'Cynnal' fel y'i gelwir yn gwneud yn union hynny – i gynnal teuluoedd a chefnogi cymunedau.

"Bydd y rhai sy'n ei dderbyn yn teimlo'n llai pryderus am wneud penderfyniadau – gan ddod yn fwy cynhyrchiol yn y tymor hir.

“Cynhadledd, nid yw gwneud dim yn opsiwn.”

Ymateb

Wrth ymateb i'r araith dywedodd y Prif Weinidog Eluned Morgan: “Unwaith eto mae Rhun ap Iorwerth yn dangos ei fod yn llawn aer poeth.

“Beth yw cynllun mawr Plaid Cymru i Gymru? Bygwth annibyniaeth os na chawn nhw eu ffordd. Annibyniaeth a fyddai’n rhoi cymydog mewn cystadleuaeth â chymydog, dyled yn codi, biliau’n codi a phlymio Cymru i anhrefn.

“Nid dyna’r hyn yr ydym ni yn Llafur Cymru ei eisiau.

"Rydym yn canolbwyntio ar gyflawni ar y meysydd sydd o bwys i bobl – dod â rhestrau aros y GIG i lawr, darparu prydau poeth bob dydd i bob myfyriwr ysgol gynradd, gwella ein seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus, a thyfu economi Cymru fel ein bod yn rhoi punnoedd ym mhocedi pobl.”