Fe fydd cwmni Tata yn cymryd camau i roi’r gorau i weithredu ei ffatri ddur ym Mhort Talbot erbyn 7 Gorffennaf.

Mae hyn yn gynt na’r disgwyl, a'r rheswm yw oherwydd streic gan undeb Unite, mae gweithwyr wedi cael gwybod.

Roedd y cwmni wedi bwriadu cau un o'r ffwrneisi chwyth erbyn diwedd Mehefin a'r ail erbyn mis Medi.

Mae Tata yn dweud eu bod yn symud i ffurf mwy amgylcheddol o gynhyrchu dur, a'u bod nhw'n colli £1m bob dydd ym Mhort Talbot.

Mae gweithwyr ar y safle yn ne Cymru wedi cael gwybod oherwydd y streic gan aelodau Unite, o 8 Gorffennaf ymlaen ni all y cwmni fod yn sicr bellach bod adnoddau digonol ar gael i sicrhau gweithredu "diogel a sefydlog".

Dywedodd neges i weithwyr ddydd Iau: “Nid oes gennym unrhyw ddewis arall ond cymryd camau paratoadol i roi’r gorau i weithrediadau ar y ddwy ffwrnais chwyth a’u hynysu’n ddiogel erbyn Gorffennaf 7 fan bellaf.”

Galwodd Unite y streic mewn protest am gynlluniau i newid i ffordd fwy amgylcheddol gyfeillgar o gynhyrchu dur, a fyddai'n arwain at golli miloedd o swyddi.

Camau cyfreithiol

Mae Tata hefyd wedi lansio camau cyfreithiol yn erbyn pleidlais Unite.

Dywedodd llefarydd ar ran Tata Steel: “Yn dilyn y cyhoeddiad gan Unite i alw achos unochrog o streic o 8 Gorffennaf, mae Tata Steel yn anffodus yn cael ei orfodi i gychwyn camau cyfreithiol i herio dilysrwydd pleidlais Unite.

“Yn y dyddiau nesaf, os na allwn fod yn sicr y gallwn barhau i weithredu ein hasedau’n ddiogel mewn modd sefydlog trwy’r cyfnod o streic, ni fydd gennym unrhyw ddewis ond oedi neu atal gweithrediadau trwm (gan gynnwys y ddau). ffwrneisi chwyth ar safle Port Talbot.

“Nid yw hynny’n benderfyniad y byddem yn ei wneud yn ysgafn, ac rydym yn cydnabod y byddai’n hynod gostus ac aflonyddgar drwy’r gadwyn gyflenwi, ond bydd diogelwch pobl ar ein safleoedd neu o’u cwmpas bob amser yn cael blaenoriaeth dros bopeth arall.

“Mae’r cwmni unwaith eto yn galw ar Unite i dynnu ei weithredu diwydiannol yn ôl ac ymuno ag undebau Community a GMB i ystyried Memorandwm Cyd-ddealltwriaeth arfaethedig y cwmni, sy’n cyflwyno cynnig eang gan gynnwys pecynnau cymorth hael i weithwyr, hyfforddiant a datblygu sgiliau.”

Mewn ymateb, dywedodd ysgrifennydd cyffredinol Unite, Sharon Graham: “Mae Unite yn ymladd dros ddyfodol y diwydiant dur. Rydym wedi sicrhau buddsoddiad o ddifrif gan y Blaid Lafur i ddiogelu swyddi.

“Mae penderfyniad Tata i gyhoeddi datganiad sy'n dweud eu bod am oedi neu gau eu ffwrneisi chwyth dri mis ynghynt nag yr oedden nhw’n bwriadu ei wneud y bygythiad diweddaraf mewn cyfres hir o fygythiadau na fydd yn ein rhwystro.

“Nid yw ymgyrch Unite yn ymwneud â gwerthu swyddi, mae’n ymwneud â sicrhau dyfodol hirdymor i’r diwydiant dur yn y wlad hon i filoedd o weithwyr ym Mhort Talbot a de Cymru.

“Rydym yn galw ar y rhai sy’n gwneud y penderfyniadau gwirioneddol ym Mumbai i gymryd rheolaeth o’r anghydfod, eistedd i lawr, trafod, a sylweddoli y bydd y buddsoddiad sydd wedi ei sicrhau yn dda i’r cwmni a’r gweithwyr.”

'Pryder enfawr'

Mewn ymateb i'r newyddion, dywedodd Vaughan Gething, Prif Weinidog Cymru: "Mae'r newyddion y gallai Tata ddiffodd Ffwrneisi Chwyth 4 a 5 ym Mhort Talbot yr wythnos nesaf yn syfrdanol a bydd yn peri pryder enfawr i'r gweithlu, eu teuluoedd a'r gymuned.

"Ni all - ac ni fydd Llywodraeth Cymru yn cefnogi cau'r ddwy ffwrnais chwyth ar hyn o bryd. Fel rydym wedi dweud droeon, dylai'r cwmni aros am ganlyniad yr Etholiad Cyffredinol yr wythnos nesaf cyn gwneud penderfyniadau na ellir eu gwrthdroi. Nid yw gweithredu tra bo’r genedl yn paratoi at fwrw pleidlais yn helpu i ddad-ddwysáu’r sefyllfa.

"Cynhaliodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a'r Gymraeg drafodaethau gyda'r cwmni yn gynharach heddiw. Mae angen trafodaethau brys a diffuant er mwyn sicrhau diogelwch ar y safle ac osgoi canlyniad a fyddai'n cael effaith mor ddifrifol a pharhaol ar Bort Talbot, ar Gymru ac ar y DU."