"Dywedodd yr arweinwyr ysgolion eu bod yn teimlo wedi’u llethu gan yr holl newid yn y system ac roeddent yn teimlo bod diffyg eglurder ynghylch y diwygiadau cenedlaethol mewn rhai meysydd allweddol fel y cwricwlwm, cynnydd ac anghenion dysgu ychwanegol."

'Pryderon difrifol'

Fe wnaeth arweinwyr ysgolion gyfleu pryderon "difrifol" am werth ychwanegol y Consortia Rhanbarthol. 

"Roedd llawer o bryder ynghylch y diwylliant o ‘gwneud i’ yn hytrach na ‘gwneud gyda’. Nodwyd y pryderon ynghylch yr amrywiaeth a’r diffyg cysondeb yn ansawdd y cymorth gan y consortia hefyd. 

"Roeddent o’r farn bod llawer o'r ceisiadau gan yr haen ganol yn ddiangen, yn wrthgynhyrchiol ac yn ychwanegu biwrocratiaeth. Ceisiwyd eglurder ynghylch rolau ac effaith pob elfen o fewn yr Haen Ganol."

Ychwanegodd y llythyr bod arweinwyr ysgolion yn teimlo "rhwystredigaethau dwfn" am y broses cyllid grant a'r "fiwrocratiaeth sydd ynghlwm wrthi a’r ansicrwydd y mae’n ei achosi i arweinwyr ysgolion.

"Teimlai’r arweinwyr ysgolion fod ychydig neu ddim cymorth ar gyfer rhai o’r heriau mwyaf y mae ysgolion yn eu hwynebu ar hyn o bryd yn dilyn y pandemig, fel presenoldeb ac ymddygiad."

Trefniadau gwahanol

Roedd mwyafrif clir o’r awdurdodau lleol o blaid archwilio symud i ffwrdd o’r trefniadau presennol ar gyfer cymorth rhanbarthol, neu eisoes wedi symud i ffwrdd ohonynt, i bartneriaethau rhwng awdurdodau lleol sy’n caniatáu dulliau mwy lleol. 

Er y feirniadaeth, roedd rhai agweddau'n gweithio'n dda hefyd meddai'r llythyr, gan gynnwys cydweithio rhwng ysgolion a gweithio mewn clystyrau "ac mae’r arweinwyr ysgolion yn credu mai hyn ddylai fod y sylfaen ar gyfer y system Gwella Ysgolion yn y dyfodol."

Wrth orffen ei lythyr i'r Gweinidog, dywedodd Dylan E. Jones ei fod yn gobeithio fod Jeremy Miles yn cytuno fod rhan gyntaf yr adolygiad wedi ei ddefnyddio "i feithrin sail dystiolaeth gref ar y system bresennol."

Fe wnaeth gynnig y dylid defnyddio Cam 2 i ymateb i’r safbwyntiau drwy archwilio beth yw’r ffordd orau o gefnogi’r gwaith o wella ysgolion ar dair lefel drwy archwilio:

• Beth yw’r ffordd orau o gefnogi’r cydweithio rhwng ysgolion ar lefel leol, 
• sut y gall cydweithio a rhwydweithio rhwng ysgolion barhau i gael ei gefnogi ar draws yr awdurdodau lleol ac yn genedlaethol, 
• beth yw’r ffordd orau o gefnogi gwelliannau i ysgolion ar lefel genedlaethol?

Mae Newyddion S4C wedi cysylltu â'r pum corff ar draws y wlad sydd yn cynnig gwasanaethau gwella ysgolion am eu hymateb i'r llythyr a'r adroddiad.