Newyddion S4C

Pob cyngor sir yng Nghymru wedi cefnogi datganoli Ystâd y Goron

Egni gwynt

Mae pob cyngor sir yng Nghymru bellach wedi cefnogi datganoli Ystâd y Goron.

Pleidleisiodd Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen ar y pwnc ddydd Mawrth, yr olaf o’r 22 awdurdod lleol i wneud hynny.

Cyflwynwyd y cynnig yn Nhorfaen gan y Cynghorydd Jayne Watkins, cynrychiolydd Llafur dros Ward Fairwater.

Mae Ystâd y Goron yn berchen ar 65% o draethau ac afonydd Cymru, yn ogystal â dros 50,000 acr o dir.

Mae’r arian yn mynd i’r Trysorlys ond mae canran sy’n cael ei benderfynu gan Lywodraeth y DU yn cael ei dalu yn ôl i’r Teulu Brenhinol. 

Mae cyfrifoldeb am Ystâd y Goron eisoes wedi'i ddatganoli i Lywodraeth yr Alban, a adroddwyd yn flaenorol ei bod wedi cynhyrchu £103.6 miliwn i goffrau cyhoeddus yr Alban yn 2023.

Yng Nghymru, mae Llywodraeth Cymru o blaid y newid ond mae Llywodraeth San Steffan wedi gwrthwynebu.

Mae gwrthwynebwyr datganoli Ystâd y Goron wedi dweud bod unrhyw gynnydd mewn elw yn yr Alban wedi ei dynnu allan o’r grant y maen nhw’n ei dderbyn gan San Steffan.

Yn ystod y drafodaeth yn Nhorfaen, dywedodd cynghorydd Reform UK, Alan Slade, ei fod yn pryderu na fyddai Cymru yn elwa'n ariannol yn y ffordd y bwriadwyd gan y cynnig.

Gofynnodd yr aelod o Lanfihangel Llantarnam: “Beth yw mantais hyn felly? Os caiff grant bloc yr Alban ei leihau, mae'n dwyn o un llaw i roi i’r llall.”

Disgrifiodd y Cynghorydd Hunt y cwestiwn fel un “dilys” a dywedodd “y fantais, rwy'n tybio, fyddai pe bai'n cynyddu, y byddai o fudd i Gymru.”

Dywedodd y cynghorydd Llafur hefyd ei fod yn cefnogi'r egwyddor y “dylai pŵer gael ei ganoli mor agos â phosibl”.

“Rwy’ wedi gweld hyn yn cael ei ddisgrifio mewn mannau eraill fel yr ateb i broblemau cyllid holl wasanaethau cyhoeddus ond a bod yn realistig mae’n annhebygol y bydd budd net enfawr ond rwy’n dal i feddwl mai dyma’r peth iawn i’w wneud yn gyffredinol,” meddai.

Dywedodd ymgyrch YesCymru, a oedd wedi ymgyrch o blaid y newid, ei fod yn dangos bod Cymru yn “unfrydol” o blaid.

Dywedodd Rob Hughes, Cyfarwyddwr YesCymru: “Mae’r neges gan Gymru yn glir a phendant. 

“Rydym yn galw unwaith eto ar Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol i wneud y peth iawn a throsglwyddo rheolaeth Ystâd y Goron i Gymru.”

Newyddion diweddaraf

Mae'r wefan hon yn defnyddio cwcis i sicrhau eich bod chi'n cael y profiad gorau ar ein gwefan.