Mae cyflwr ffyrdd un cyngor yn y de mor ddrwg fel bu’n rhaid “creu lliw gwahanol” ar ei system rybuddio i’w dosbarthu i gyd. 

Mae cynghorau fel arfer yn defnyddio’r acronym RAG, ar gyfer coch, ambr, gwyrdd, fel system rybuddio i risgiau a blaenoriaethau. 

Ond dywedodd y swyddog sy’n gyfrifol am rwydwaith ffyrdd Sir Fynwy fod eu cyflwr gwael yn golygu bod yn rhaid iddyn nhw ychwanegu lliw arall at y system rybuddio y mae wedi ei hailenwi’n BRAG. 

Dywedodd Carl Touhig wrth bwyllgor craffu gwasanaethau cyhoeddus Cyngor Sir Fynwy: “Mae’r ffyrdd mor ddrwg fe wnaethon ni greu lliw gwahanol, dyna pryd aethon ni’n ddu.”

Mae Du bellach wedi disodli coch fel y categori mwyaf brys ar y system sy’n nodi blaenoriaethu ar gyfer atgyweirio dros y flwyddyn ariannol nesaf. 

Y rhestr goch yw’r rhwydwaith “sydd angen gwaith ond gobeithio y gall bara hyd nes y bydd y gyllideb ar gael” .

Mae’r rhestr ambr yn ffyrdd sy’n “dechrau dangos rhai lefelau o ddirywiad” a’r grîn yw’r rhai a gwblhawyd yn ddiweddar lle na ddylai fod angen gwaith am 10 mlynedd arall. 

Mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio pwerau benthyca i sicrhau bod £120 miliwn ar gael i bob un o’r 22 awdurdod lleol ar gyfer atgyweirio ffyrdd yn ystod blwyddyn ariannol 2025/26 a disgwylir iddo fod werth tua £3.5m i Sir Fynwy. Bydd cynghorau yn gallu ad-dalu'r arian dros gyfnod o 20 mlynedd. 

Ond rhybuddiodd Mr Touhig gynghorwyr hyd yn oed gyda’r chwistrelliad ariannol y bydd y cyngor yn dal i fod yn ei chael hi’n anodd dod â’i ffyrdd i fyny i’r safon.

Ychwanegodd:“Amcangyfrifir i gadw rhwydwaith Cyngor Sir Fynwy i fyny i gyflwr cyson rywle rhwng £4.1m a £4.8m y flwyddyn. 

“Mae’r cyllid hwn yn llai na blwyddyn o gyllid i gadw cyflwr cyson.” 

Amcangyfrifir y byddai angen £80m i ddod â rhwydwaith Sir Fynwy i “safon dda”, a fyddai’n cymryd 25 mlynedd ar lefelau buddsoddi cyfredol tra bod y disgwyliad oes cyfartalog ar gyfer gwaith ailwynebu yn 10 i 15 mlynedd. 

Dywedodd Mr Touhig am y cyllid ychwanegol: “Bydd hyn yn gwneud rhywfaint o wahaniaeth ond ni fydd yn gwneud y gwahaniaeth y byddai pobl yn ei ddisgwyl. Byddwn yn disgwyl tarmac newydd ar bob ffordd am £120m.” 

Mae'r cyngor yn disgwyl derbyn canlyniad arolygon o wasanaethau ffyrdd, erbyn diwedd mis Mai i'w helpu i flaenoriaethu amserlen cynnal a chadw ac atgyweirio.