Mae mam i blentyn ag anghenion ychwanegol wedi dweud ei bod hi’n "ofni" gwyliau’r haf wrth i gostau gofal plant yng Nghymru gynyddu i’r uchaf yn y DU.

£179 yw’r cyfartaledd ar gyfer costau plant wythnosol yn y DU tra yng Nghymru mae wedi cyrraedd £210, yn ôl ymchwil gan elusen Coram Family and Childcare.

Fel rhiant i ddau o blant, un ohonynt ag anghenion arbennig, mae Gwennan Evans o Gaerdydd yn ei chael hi'n anodd dod o hyd i ofal plant addas yn ystod y chwech wythnos rhwng diwedd mis Gorffennaf a dechrau Medi.

Dywedodd Gwennan Evans wrth ITV Cymru: "Rydyn ni'n ofni gwyliau'r haf. 

“Mae amserlen rydyn ni'n ei dechrau bob blwyddyn tua mis Mai ac mae angen i ni weithio allan beth rydyn ni'n ei wneud bob dydd.

"Mae cost gofal plant dros wyliau'r haf wedi cynyddu yn bendant ac mae'n ychwanegu at straen cynllunio'ch gwyliau haf, yn enwedig pan fydd gennych chi blentyn ag anghenion arbennig.

"Rydw i a fy ngŵr yn gweithio ac nid oes digon o wyliau blynyddol i fynd o gwmpas.

"Dros yr haf, mae costau gofal plant yn cynyddu dim ond i dalu am ein horiau gwaith. 

“Rwy'n credu bod rhai teuluoedd yn cael cymorth gan eu teuluoedd - mae ein teulu ni yn byw yn eithaf pell i ffwrdd.

"Wrth gwrs, mae angen y drefn arferol ar lawer o blant ag anghenion ychwanegol felly allwch chi ddim dewis unrhyw glwb, mae'n rhaid rhoi amser iddyn nhw ddod i arfer.”

Llai o wyliau ysgol?

Mae Llywodraeth Cymru yn darparu 30 awr o ofal plant wedi'i ariannu'r wythnos am hyd at 48 wythnos y flwyddyn i blant tair a phedair oed rhieni cymwys, sy'n cynnwys rhieni mewn addysg neu hyfforddiant. 

Gellir defnyddio rhywfaint o'r ddarpariaeth - hyd at naw wythnos - yn ystod gwyliau'r ysgol.

Roedd cynlluniau gan Lywodraeth Cymru hefyd i dorri gwyliau'r ysgol i bum wythnos yn hytrach na'r chwech presennol ond cafodd y rhain eu gollwng yn 2024.

Dywedodd gweinidogion y byddai plant dan anfantais yn elwa o seibiant byrrach a byddai'n helpu teuluoedd sydd â phroblemau gofal plant. Ond roedd undebau addysg yn gwrthwynebu'r cynigion.

Dywedodd Gwennan y byddai o blaid byrhau gwyliau’r haf er mwyn lleddfu'r baich ar rieni.

"Yn bersonol, byddwn i'n awyddus iawn pe bydden nhw’n gallu byrhau gwyliau'r haf fel y gellid lledaenu'r gost a'r ymdrech yn fwy cyfartal dros y flwyddyn,” meddai.

"Mae popeth yn ddrud, mae diwrnodau allan yn ddrud ond mae gofal plant yn ddrud hefyd ac nid yw cyflogau wedi codi i gyd-fynd â hynny."

Dywed Gwennan fod gan ei theulu hefyd yr ymdrech ychwanegol o ddod o hyd i glybiau a lleoliadau gweithgareddau gofal plant addas ar gyfer plentyn ag anghenion ychwanegol.

"Rwy'n gweld nad yw pob lleoliad gofal plant dros yr haf yn addas i blant ag anghenion arbennig. 

“Mae'n rhaid i chi fod yn ofalus iawn, iawn, y bydd y bobl hynny sy'n rhedeg y clybiau yn sensitif i anghenion eich plentyn, mae angen cyfnod ymgartrefu arnoch chi hefyd."

Ymateb

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: “Yn ystod gwyliau’r haf rydym yn ariannu’r cynllun Gwaith Chwarae, sy’n darparu chwarae o ansawdd uchel i bobl ifanc mewn cymunedau agored i niwed yn ystod gwyliau’r ysgol, a’r rhaglen gyfoethogi gwyliau ysgol Bwyd a Hwyl sy’n darparu prydau iach, gweithgaredd corfforol, a chefnogaeth i ddysgwyr o gartrefi incwm isel ym mhob awdurdod lleol. 

“Mae’r Gwasanaeth Ieuenctid hefyd yn cynnig ystod eang o weithgareddau i bobl ifanc yn ystod gwyliau’r haf.

“Rydym yn buddsoddi mwy na £150m bob blwyddyn mewn gofal plant i blant dwy oed a hŷn trwy ein cynlluniau blaenllaw Dechrau’n Deg a Chynnig Gofal Plant.

“Mae ein cynnig Gofal Plant yn darparu hyd at 30 awr o addysg gynnar a gofal plant wedi’i ariannu ar gyfer plant tair a phedair oed. 

“Yn wahanol i Loegr, mae ar gael i rieni mewn hyfforddiant ac addysg yn ogystal â’r rhai sydd mewn gwaith. 

“Mae ar gael 48 wythnos y flwyddyn, o’i gymharu â 38 wythnos Lloegr ac mae’n cynnwys rhywfaint o ddarpariaeth gwyliau hyblyg y gellir ei chymryd drwy gydol y flwyddyn.”